Περίπου το 15% των παιδιών σχολικής ηλικίας πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα. Ποσοστό καθόλου μικρό, αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς πως ολοένα αυξάνεται. Τι είναι όμως και πού οφείλεται; Τι την προκαλεί και τι την ανακουφίζει; Ο δερματολόγος Βασίλης Χρυσοχέρης εξηγεί, και δίνει αναλυτικές και χρήσιμες οδηγίες.
Τι είναι η ατοπική δερματίτιδα;
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια υποτροπιάζουσα δερματική πάθηση, με κύριο χαρακτηριστικό της την ξηροδερμία και τον έντονο κνησμό. Σημειώνει υφέσεις και εξάρσεις, γι’ αυτό και μπορεί να περιγραφεί και ως εποχιακή, αφού τους χειμερινούς μήνες παρουσιάζεται επιδείνωση σε σχέση με τους καλοκαιρινούς, που συνήθως παρατηρείται σχετική ύφεση των συμπτωμάτων.
Σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται και πού οφείλεται;
Στο 50% των περιπτώσεων, οι πρώτες εκδηλώσεις της νόσου εμφανίζονται μετά τον 2ο μήνα της ζωής και μέχρι το 5ο έτος. Το 30% των ασθενών νοσεί από το 5ο έως το 12ο έτος, ενώ το υπόλοιπο 20% κατά την εφηβεία και την ενήλικη ζωή. Η εντόπιση των εξανθημάτων διαφέρει ανάλογα με την ηλικία έναρξης. Έτσι, στη βρεφική ηλικία εμφανίζονται κυρίως στις παρειές (μάγουλα) και στον λαιμό, στην παιδική ηλικία εντοπίζονται κυρίως στις κλειδώσεις των αρθρώσεων του γονάτου και του αγκώνα, ενώ στην εφηβική ηλικία το εξάνθημα μπορεί να καταλάβει όλο το σώμα. Η εμφάνιση της νόσου έχει σίγουρα μια γενετική προδιάθεση, αφού ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα έχουν έναν ή δύο γονείς με παρόμοιο ιστορικό, με αποτέλεσμα τη διαταραγμένη λειτουργία του φραγμού του δέρματος και ως συνέπεια την ξηρότητα και τον έντονο κνησμό. Πέραν της γενετικής προδιάθεσης, σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της πάθησης παίζουν ανοσολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Η έξαρση των κρουσμάτων ατοπικής δερματίτιδας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μπορεί να σχετίζεται με κλιματολογικούς παράγοντες, τη διατροφή ή το άγχος;
Σίγουρα η έξαρση της νόσου τα τελευταία χρόνια έχει να κάνει με τον δυτικό τρόπο ζωής, γι’ αυτό και η ατοπική δερματίτιδα είναι πιο συχνή στις ανεπτυγμένες χώρες. Λόγω της ξηρότητας του δέρματος που χαρακτηρίζει τους ασθενείς αυτούς, το δέρμα παύει να παρέχει την προστασία που θα έπρεπε και είναι πολύ ευάλωτο στην επαφή του με ουσίες που μπορούν εύκολα να προκαλέσουν φλεγμονή. Τέτοιες ουσίες είναι τα αλλεργιογόνα που βρίσκονται σε σαπούνια, αφρόλουτρα και υφάσματα όπως μάλλινα ή συνθετικά. Και βέβαια, οι κλιματολογικές συνθήκες, η μόλυνση του περιβάλλοντος και τα συντηρητικά των τροφών παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο.
Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης;
Ο τρόπος αντιμετώπισης της ατοπικής δερματίτιδας εξαρτάται από τον βαθμό της φλεγμονής. Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση παίζουν τα αντιισταμινικά για την μείωση του κνησμού, ενώ τα κορτικοστεροειδή είναι πάντα πρώτη επιλογή για τη μείωση της φλεγμονής. Ο πιο σημαντικός παράγοντας στη θεραπεία είναι η χρήση μαλακτικών και ενυδατικών παραγόντων που βοηθούν σημαντικά, διότι βελτιώνουν τη λειτουργία του δερματοεπιδερμιδικού φραγμού. Έτσι, μειώνεται η ξηρότητα, παρεμποδίζεται η είσοδος ερεθιστικών ουσιών και υποχωρεί η φλεγμονή και ο κνησμός.
Μπορείτε να δώσετε πέντε γενικές οδηγίες προς τους γονείς για τη σωστή φροντίδα του δέρματος των παιδιών τους, που νοσούν;
Όπως είπαμε, η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια νόσος με υφέσεις και εξάρσεις. Σκοπός της προσέγγισης του δερματολόγου είναι με τις κατάλληλες συμβουλές να αυξήσουμε την περίοδο ύφεσης και να μειώσουμε τις περιόδους έξαρσης.
#1. Θα πρέπει οι ασθενείς να αποφεύγουν την καθημερινή επαφή με αλλεργιογόνα που μπορεί να πυροδοτήσουν τον ερεθισμό της επιδερμίδας. Καλό είναι να φοράνε βαμβακερά ρούχα και να αποφεύγουν τα μάλλινα και τα συνθετικά.
#2. Το λούσιμο δεν θα πρέπει να ξεπερνάει τα 10 λεπτά, καθώς το νερό είναι μια ερεθιστική ουσία και σε ένα δέρμα μη φυσιολογικό μπορεί να προκαλέσει πιο έντονο ερεθισμό.
#3. Τα σαπούνια και τα αφρόλουτρα θα πρέπει να είναι ειδικά για ατοπικά δέρματα, απαλλαγμένα από αρώματα και χρώματα.
#4. Δεν υπάρχουν ακόμη τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες για το αν και ποιες τροφές μπορεί να επιδεινώσουν τη νόσο. Καλό θα ήταν, όμως, τροφές που οι ασθενείς ή οι γονείς αναφέρουν ότι επηρεάζουν τη φλεγμονή να αποφεύγονται.
#5. Τα μαλακτικά και οι ενυδατικές κρέμες πρέπει να γίνουν τρόπος ζωής των ασθενών. Όπως ήδη αναφέραμε, η ξηροδερμία είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ατοπικής δερματίτιδας, που προκαλείται λόγω έλλειψης των ουσιών που είναι υπεύθυνες για την κατακράτηση νερού στο δέρμα. Έτσι, η ενυδάτωση της επιδερμίδας είναι ελλιπής και θα πρέπει να γίνεται με την χρήση εξωτερικών παραγόντων.
BOOM info: Ο Βασίλης Χρυσοχέρης είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών Εφήβων και Παίδων, μέλος της Ελληνικής Δερματολογικής Εταιρίας (ΕΔΑΕ) καθώς και της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Δερματολογίας (EADV).
Credits
Photo: Δανάη Ίσαρη
Location: NOEL
Διαβάστε ολόκληρο το 2ο τεύχος του BOOM εδώ!
