Η εικόνα του Σκανδιναβού πατέρα που σπρώχνει το βρεφικό καροτσάκι δεν είναι πλέον εξωτική ούτε για τις, πιο παραδοσιακές σε ρόλους φύλων, μεσογειακές χώρες. Οι άντρες συμμετέχουν όλο και περισσότερο στην ανατροφή των παιδιών: για την ακρίβεια, αφιερώνουν σε αυτήν τριπλάσιο χρόνο από ό,τι δύο γενιές πριν και δεν διστάζουν να «λερώσουν» τα χέρια τους αναλαμβάνοντας υποχρεώσεις που σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν εθεωρούντο αποκλειστικά γυναικείες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το 1982 το 43% των μπαμπάδων δεν ήξερε να αλλάζει πάνα (σύμφωνα με αμερικανικά στοιχεία), αυτό το ποσοστό έχει πέσει μόλις στο 3%.
Η πιο ενεργή εμπλοκή των σημερινών μπαμπάδων επεκτείνεται και στο νοικοκυριό, καθώς μελέτες επιβεβαιώνουν ότι σε σχέση με την προηγούμενη γενιά αφιερώνουν 30 επιπλέον λεπτά την ημέρα σε εργασίες όπως το πλύσιμο των πιάτων και το σκούπισμα. Ταυτόχρονα όμως οι επαγγελματικές απαιτήσεις στις οποίες καλούνται να ανταποκριθούν παραμένουν στα ύψη. Ακόμα και αν κάποιος άντρας δεν επιδιώκει να ανελιχθεί σε διευθυντική θέση, συχνά καταλήγει να κάνει ατελείωτες υπερωρίες μόνο και μόνο για τον βιοπορισμό της οικογένειας.
«Οι μπαμπάδες σήμερα τονίζουν ξανά και ξανά ότι θέλουν να είναι πιο ενεργοί γονείς, αλλά οι εργασιακές και κοινωνικές πολιτικές δεν τους το επιτρέπουν» σχολιάζει ο Kevin Shafer, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Brigham Young University. Για του λόγους το αληθές, όπως παρατήρησε ο ίδιος σε μελέτη του, όσοι εργάζονται σε επιχειρήσεις «με πολιτικές πιο φιλικές προς την οικογένεια είναι πιο τρυφεροί και συμμετοχικοί γονείς».
Οι μαμάδες, ακόμα και όταν εργαζόμαστε, συνήθως συνεχίζουμε να επωμιζόμαστε τις περισσότερες εργασίες του νοικοκυριού και όλα όσα αφορούν την οργάνωσή του, όπως τα ιατρικά ραντεβού των παιδιών, τις εξωσχολικές δραστηριότητες, τα playdates, τη φροντίδα των κατοικίδιων ζώων, ακόμα και φαινομενικά ανάλαφρα καθήκοντα όπως τα παιδικά πάρτι γενεθλίων και οι διακοπές, τα οποία στον σχεδιασμό τους μόνο ανάλαφρα δεν είναι. Ενδεικτικά, ενώ οι άντρες έχουν γύρω στις δύο ελεύθερες ώρες την ημέρα, εμείς συνολικά δεν έχουμε ούτε μία.
Όμως οι σύντροφοί μας αντιμετωπίζουν μια άλλου είδους, μάλλον λιγότερο προφανή ανισότητα. Βρίσκονται με το ένα πόδι στο γραφείο και με το άλλο στο παιδικό δωμάτιο. Καλούνται να κρατήσουν -γερά- τον ρόλο του βασικού «κουβαλητή» ενώ παράλληλα, σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές, πασχίζουν να μη χάσουν το μεγάλωμα των παιδιών τους και να συμμετέχουν ενεργά σε αυτό.
Αν μια οικογένεια έχει την οικονομική δυνατότητα να συντηρηθεί με έναν μισθό και η μητέρα επιλέξει να μείνει στο σπίτι, αν εξαιρέσουμε κάποια μεμονωμένα κακόβουλα σχόλια η απόφασή της θα θεωρηθεί κοινωνικά αποδεκτή. Αν όμως ο πατέρας αποφασίσει, έστω για μικρό χρονικό διάστημα, να αφοσιωθεί στην ανατροφή των παιδιών, θα βομβαρδιστεί με τα στερεότυπα του «τεμπέλη», του «αποτυχημένου», και το εγώ του θα υποστεί πολλαπλούς τραυματισμούς, σε μια κοινωνία όπου η αντρική αξία εξακολουθεί να θεωρείται αλληλένδετη με το επάγγελμα. Κάπως έτσι υποδεχόμαστε σήμερα την έννοια των πατρικών ενοχών, καθώς σύμφωνα με μελέτες περίπου οι μισοί μπαμπάδες ονειρεύονται να περνούν περισσότερο χρόνο με την οικογένειά τους αλλά, απλά, δεν τους το επιτρέπει η δουλειά τους.
Ένα μεγάλο βήμα για την υπερπήδηση των εμποδίων ανάμεσα στην οικογενειακή και επαγγελματική ζωή και την κατάκτηση της ισότητας των φύλων έγινε πρόσφατα στη Φινλανδία, όπου η πρωθυπουργός Sanna Marin ανακοίνωσε παράταση της άδειας πατρότητας μετ’ αποδοχών και ευθυγράμμισής της με την άδεια μητρότητας στους επτά μήνες. Η ελπίδα ότι κάποια στιγμή η Ελλάδα θα έρθει ακόμα πιο κοντά στην «εξωτική» Σκανδιναβία, και σε πολιτικές και σε ήθη, πεθαίνει πάντα τελευταία.
Από τη Γεωργία Καρκάνη
