Οι έφηβοί μας βουλιάζουν στη σύγχυση και στη βία. Κι εμείς, οι γονείς τους, τι κάνουμε; Τους γκρινιάζουμε και καβγαδίζουμε μαζί τους. Η Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος, μέσα από το νέο της βιβλίο μας καθοδηγεί ώστε να αλλάξουμε στάση πριν να είναι πολύ αργά.
Κυρία Ανδρεοπούλου, η εφηβεία θεωρείται ούτως ή άλλως μια δύσκολη περίοδος για παιδιά και γονείς. Ποιοι παράγοντες την κάνουν ακόμα δυσκολότερη στην εποχή μας;
Η αλήθεια είναι ότι η εφηβεία είναι σαφώς πιο πολύπλοκη σήμερα απ’ ό,τι σε άλλες εποχές. Αφενός οι κοινωνικές αλλαγές και αφετέρου η μεγάλη χρήση του διαδικτύου έχουν επηρεάσει σε τεράστιο βαθμό τον τρόπο που νιώθουν και αντιδρούν τόσο οι έφηβοι όσο και οι γονείς. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι οι σημερινοί έφηβοι έχουν ουσιαστικά ζήσει όλη τους τη ζωή σε κρίση (οικονομική, υγείας, αξιών), και αυτό επίσης τους έχει επηρεάσει. Έχουν μεγαλώσει με ενήλικες που συχνά ήταν κουρασμένοι, απογοητευμένοι, θυμωμένοι. Έχουν ρουφήξει την αρνητικότητα των ενηλίκων γύρω τους, όπως και τις συχνά κακές συμπεριφορές τους (για παράδειγμα, τις φωνές, τις υπερβολικές αντιδράσεις κ.λπ.). Όλα αυτά κάνουν τους εφήβους να νιώθουν μπερδεμένοι, απογοητευμένοι, και συχνά θυμωμένοι – ακριβώς όπως και οι γονείς τους. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ακριβώς οι ίδιες αλλαγές έχουν οδηγήσει και σε κάτι πολύ θετικό: οι έφηβοι σήμερα έχουν πολύ περισσότερες δυνατότητες να ανακαλύψουν ποιοι θέλουν να είναι και να κάνουν τις δικές τους επιλογές, χωρίς να καταπιέζονται από άκαμπτα πρότυπα όπως συνέβαινε σε προηγούμενες γενιές. Απλώς, οι πολλές επιλογές δημιουργούν και περισσότερο άγχος – και αυτό καλούμαστε να διαχειριστούμε ως ενήλικες.
Με ποια αιτήματα απευθύνονται συνήθως σε εσάς οι οικογένειες με εφήβους;
Οι περισσότερες οικογένειες που έρχονται στο γραφείο μου έχουν ως βασικό αίτημα να τους βοηθήσω να καβγαδίζουν λιγότερο. Η αλήθεια είναι ότι στα περισσότερα σπίτια η γκρίνια, οι φωνές και οι άσχημες συμπεριφορές είναι καθημερινό φαινόμενο – και αυτό εξουθενώνει τους πάντες. Οπότε είναι σημαντική η βελτίωση της επικοινωνίας ανάμεσα στους γονείς και τους εφήβους. Επίσης, αρκετοί έφηβοι έρχονται επειδή υποφέρουν, λειτουργούν με αυτοκαταστροφικούς τρόπους (αυτοτραυματισμοί, βία, εξαρτήσεις), πάσχουν από κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές, ή παρουσιάζουν διαταραχές διατροφής.
Όταν συνυπάρχουν στο σπίτι ένα παιδί στην εφηβεία με πολύ μικρότερα αδέρφια, πώς μπορούν κάποια μαθήματα που παίρνουμε από την ανατροφή του μεγαλύτερου παιδιού να αξιοποιηθούν στο πώς μεγαλώνουμε τα μικρότερα;
Αρχικά, συχνά εμείς οι γονείς δυσκολευόμαστε να μάθουμε καινούριους τρόπους για να λειτουργούμε, οπότε δεν είμαι καθόλου σίγουρη ότι ένας γονιός θα μάθαινε κάτι καλό από την ανατροφή του ενός παιδιού και θα το μετέφερε σε άλλο παιδί. Επιπλέον, ακόμα και αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, δεν είμαι απόλυτα σίγουρη ότι θα ήταν καλό, δεδομένου ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και ζει σε διαφορετικό περιβάλλον. Επομένως, κάτι που έκανα με το μεγάλο μου παιδί και είχε θετικά αποτελέσματα δεν σημαίνει ότι θα έχει θετικά αποτελέσματα και με το μικρότερο. Μάλλον πρέπει να προσπαθώ να καταλάβω τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε παιδιού μου και να λειτουργώ ανάλογα. Το μόνο μάθημα που νομίζω πως ισχύει για την ανατροφή όλων των παιδιών είναι ότι, αν θέλουμε να αναπτυχθούν καλά, πρέπει κυρίως να φροντίζουμε να έχουμε καλή σχέση μαζί τους και να τους δίνουμε θετικό πρότυπο με τη δική μας στάση και συμπεριφορά.
Αν η νεότερη γενιά γονιών είμαστε πιο ευαισθητοποιημένοι και ενημερωμένοι για θέματα ψυχολογίας των παιδιών και των εφήβων, παρατηρείτε κάποιες θετικές αλλαγές από αυτό στα παιδιά και στους εφήβους αντίστοιχα;
Πράγματι, οι νεότεροι γονείς συχνά είναι πιο ευαισθητοποιημένοι και πιο ανοιχτοί από παλαιότερες γενιές. Η στάση αυτή βοηθάει τους εφήβους να είναι πιο ειλικρινείς με τους γονείς τους, να τους εμπιστεύονται περισσότερο και να νιώθουν την ασφάλεια να πειραματιστούν με τις δικές τους επιλογές. Ωστόσο, για να είναι ωφέλιμη, χρειάζεται να συνοδεύεται από την αίσθηση ότι ο γονιός πατάει στα πόδια του και ότι μπορεί να διαχειριστεί τα δύσκολα συναισθήματα που συχνά βιώνει ο έφηβος. Όταν ο γονιός δείχνει πως καταρρέει ή πως εξοργίζεται με την παραμικρή δυσάρεστη συμπεριφορά ή πρόβλημα του εφήβου, τότε ο έφηβος νιώθει τεράστια ανασφάλεια. Και τότε η ενημέρωση για τα θέματα της ψυχολογίας δεν βοηθάει καθόλου – αντίθετα, μπορεί να αυξάνει τη σύγχυση και των δύο. Πάνω απ’ όλα, οι έφηβοι χρειάζονται γονείς που τους σέβονται, τους καταλαβαίνουν, και τους στηρίζουν.
Διαβάστε αυτό και πολλά ακόμα άρθρα στο νέο τεύχος του BOOM που μπορείτε να διαβάσετε online πατώντας στο εξώφυλλο!
