Πριν από λίγες μέρες ο γιος μου, σε μια συζήτησή μας σχολίασε ξαφνικά ότι δεν είναι όμορφος, αιφνιδιάζοντάς με. Δεν είχα προετοιμαστεί γι’ αυτό, αν και θα έπρεπε, αφού προεφηβάκι δέκα ετών πλέον, εκφράζει ήδη ενδιαφέρον για την εμφάνισή του: προσπαθεί να στρώσει τα μαλλιά του, για παράδειγμα, μπροστά στον καθρέφτη ή διαλέγει τα πιο «κουλ» ρούχα από την ντουλάπα του.
Η αυθόρμητη απάντησή μου -και απόλυτα ειλικρινής, ως μαμά Κουκουβάγια- ήταν να τον διαβεβαιώσω ότι είναι όμορφος (οριακά συγκρατήθηκα να μην του πω ότι είναι το ομορφότερο παιδί στον κόσμο), αλλά εκείνη η συζήτηση με έβαλε σε σκέψεις: Πώς προσεγγίζουμε το θέμα της ομορφιάς στη συζήτησή μας με τα παιδιά; Ίσως ακόμα περισσότερο στη συζήτησή μας με ένα κορίτσι, καθώς ζούμε σε μια κοινωνία όπου τα πρότυπα ομορφιάς επιβάλλονται πιο έντονα στις γυναίκες και όπου, επιπλέον, ακόμα και δεκάχρονα παιδιά, υπό την επιρροή των φίλων τους και των social media, μπαίνουν σε πειρασμό να χρησιμοποιήσουν επώνυμα καλλυντικά για να αποκτήσουν «πιο λαμπερό πρόσωπο» ή «πιο ζουμερά χείλη»;
Είναι σίγουρα ωφέλιμο και για την ψυχική και, σε κάποιες περιπτώσεις, για τη σωματική υγεία μας να περιποιούμαστε τον εαυτό μας, σύμφωνα πάντα με τις ανάγκες κάθε ηλικίας. Σίγουρα, επίσης, οι επιλογές που κάνουμε για την εξωτερική εμφάνισή μας, από τα ρούχα και τα αξεσουάρ μέχρι το μακιγιάζ, μπορεί να γίνουν ένας ακόμα τρόπος προσωπικής έκφρασης (ακόμα και αν αυτές δεν είναι συμβατικά όμορφες). Από εκεί και πέρα όμως, όπως συμβουλεύει η κλινική ψυχολόγος Jo-Ann Finkelstein, Ph.D., σε ένα άρθρο της με τίτλο «Γιατί πρέπει να σταματήσουμε να λέμε στις κόρες μας ότι είναι όμορφες», είναι σημαντικό να περάσουμε το μήνυμα στα παιδιά μας, ανεξαρτήτως φύλου, ότι η ομορφιά δεν είναι το κέντρο του κόσμου (ακόμα και αν μπορεί να τον σώσει σύμφωνα με τον Ντοστογιέφσκι).
Μια παγίδα στην οποία είναι πιθανότερο να πέσουμε αν έχουμε κορίτσι, συμφωνεί η ειδικός, η οποία σχολιάζει ότι «ήδη από τη βρεφική ηλικία η εξωτερική εμφάνιση ενός κοριτσιού σχολιάζεται πολύ περισσότερο από τα αρσενικά αδέρφια του. Τα κορίτσια μαθαίνουν από μικρά ότι η ομορφιά είναι το σημαντικότερο χαρακτηριστικό τους. Καταναλώνουν ώρες και ενέργεια σε εμμονές για “ατέλειες”. Ξοδεύουν χρόνο και χρήματα για τα σπυράκια και τις περιοχές του σώματός τους που θεωρούν ότι θα έπρεπε να είναι πιο σφιχτές, επίπεδες και τέλειες».
Αυτό όμως το κυνήγι της τελειότητας, όπως σχολιάζει η Finkelstein, μπορεί να υπονομεύει την εξέλιξη, ιδιαίτερα των κοριτσιών, σε άλλους τομείς, που φέρνουν ευτυχία με διάρκεια, όπως σε ουσιαστικούς στόχους και διαπροσωπικές σχέσεις. Ειδικά στην εποχή που οι γυναικείοι ρόλοι έχουν διευρυνθεί εντυπωσιακά, για παράδειγμα, στις τέχνες και τις επιστήμες. Η ψυχολόγος παρατηρεί μικρές Μαρί Κιουρί και Φρίντα Κάλο μπαίνοντας στην εφηβεία να αλλάζουν: να γίνονται επικριτικές με τις ικανότητές τους και να επικεντρώνονται στην εμφάνισή τους. Να σαμποτάρουν την αυτοεκτίμηση αλλά και τις φιλίες τους, καθώς μπαίνουν σε μια διαδικασία σύγκρισης με τις συνομήλικές τους, που μπορεί να είναι πιο ψηλές, πιο λεπτές, πιο ξανθές.
«Ως γονείς, έχουμε μεγαλώσει κι εμείς σε μια κοινωνία που αντιμετωπίζει τις γυναίκες σαν αντικείμενα, οπότε είναι αναμενόμενο να περνάμε από μικροσκόπιο τις κόρες μας και να τους κάνουμε κομπλιμέντα» επισημαίνει η ειδικός, η οποία δίνει τις παρακάτω συμβουλές:
- Κάνουμε focus στις επιτυχίες και την προσωπικότητα των παιδιών μας. Δεν ξεχνάμε ότι διαμορφώνουμε εμείς την εικόνα τους για τον εαυτό τους. Επομένως, αν λέμε π.χ. στις κόρες μας πόσο όμορφες είναι, ας προσπαθήσουμε να τονίζουμε και άλλα χαρακτηριστικά τους, που δεν έχουν να κάνουν με την εξωτερική εμφάνισή τους, όπως η δημιουργικότητα, η ευφυΐα, η φαντασία, το θάρρος, το αθλητικό πνεύμα ή η ευαισθησία τους.
- Δεν μοιράζουμε επιβεβαιώσεις τις οποίες δεν πιστεύουμε. Δεν θα τις πιστέψουν ούτε τα παιδιά μας, απεναντίας θα κλονιστεί η σχέση εμπιστοσύνης μας. Ήδη γνωρίζουν καλά, για παράδειγμα, ότι τα σύγχρονα πρότυπα ομορφιάς αποθεώνουν συγκεκριμένους σωματότυπους.
- Αποφεύγουμε να μεγεθύνουμε (μικρο) ατέλειες. Αν σπεύδουμε να στρώσουμε τέλεια το μπλουζάκι ή τα μαλλιά της κόρης μας, ας αναρωτηθούμε: μήπως αφιερώνουμε υπερβολικά πολύ χρόνο και ενέργεια στην αψεγάδιαστη εμφάνισή της, που θα μπορούσαμε να διοχετεύσουμε, για παράδειγμα, σε μια δημιουργική δραστηριότητα μαζί της; Μήπως, επιπλέον, αφιερώνουμε δυσανάλογο χρόνο στη βελτίωση της δικής μας εμφάνισης, με δίαιτες, μακιγιάζ και φίλτρα στα social media, περνώντας της έτσι εμμέσως το μήνυμα ότι η εμφάνιση είναι το παν, ειδικά για μια γυναίκα;
- Δεν σχολιάζουμε την εμφάνιση άλλων γυναικών (και γενικά ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου) μπροστά στο παιδί μας: Ένας ακόμα τρόπος να περάσουμε το λάθος μήνυμα, ακόμα και σε παιδιά που δεν έχουν μπει στην εφηβεία.
- Εκτιμάμε τη δύναμη κάθε σώματος: Δείχνουμε στα παιδιά μας ότι τα ομορφότερα πόδια είναι αυτά που μπορούν να τρέξουν και να παίξουν. Ότι τα ομορφότερα χέρια είναι αυτά που πλάθουν κουλουράκια στον πάγκο της κουζίνας. Ότι το ομορφότερο χαμόγελο είναι το ειλικρινές και γεμάτο αγάπη. Τούς δίνουμε έτσι το παράδειγμα ότι είναι άλλες οι σπουδαιότερες αξίες στη ζωή – και πως ακόμα και η ομορφιά ξεκινάει από μέσα μας. Κλισέ, αλλά αληθινό.
