Οι πρώτες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του μικρού μας είναι ένας γρίφος για δυνατούς λύτες. Σε κάθε playdate, σε κάθε βόλτα στην παιδική χαρά, νέα ερωτήματα γεννιούνται διαρκώς στο μυαλό μας ενώ προσπαθούμε να το καθοδηγήσουμε προς μια αρμονικότερη συνύπαρξη, όπως: Τι να κάνω αν ο φίλος του τού αρπάξει το αγαπημένο του παιχνίδι; Και αν ο δικός μου χτυπήσει το άλλο παιδάκι, πώς να τον αντιμετωπίσω;
Παρόλο που τα έμφυτα χαρακτηριστικά ενός νηπίου κάνουν κάθε συναναστροφή του να μοιάζει με ναρκοπέδιο, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ποτέ δεν είναι υπερβολικά νωρίς για να αρχίσουμε να το βοηθάμε να καλλιεργήσει τις κοινωνικές δεξιότητές του. Βασικά όσο πιο νωρίς αρχίσουμε, τόσο το καλύτερο. Ακολουθώντας, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω βήματα:
1. Ενσυναίσθηση, υπεράνω όλων. Αν εμείς οι ίδιοι τού δείχνουμε ότι κατανοούμε τα συναισθήματά του και συμπάσχουμε, θέτουμε τις βάσεις για να καλλιεργήσει τη δική του ενσυναίσθηση.
2. Είμαστε κοντά του στο παιχνίδι. Σε περίπτωση, π.χ. που κλιμακωθεί η ένταση, μπορούμε να του πούμε: «Αν δεν θέλεις ο Κώστας να πάρει το αυτοκινητάκι σου, δώσε του εκείνο το παιχνίδι». Έτσι, θα του προσφέρουμε εναλλακτικές ώστε να μην παγιωθεί η συνήθεια να χτυπάει άλλα παιδιά.
3. Δεν το πιέζουμε να μοιραστεί. Τα μικρά παιδιά έχουν την ανάγκη να αναπτύξουν εμπιστοσύνη με κάποιον προτού αρχίσουν να μοιράζονται τα παιχνίδια τους – αυτό άλλωστε δεν συμβαίνει και με εμάς; Ζητάμε λοιπόν από το νήπιο που διεκδικεί ένα παιχνίδι να κάνει υπομονή μέχρι να έρθει η σειρά του.
4. Το αφήνουμε να παίξει με ένα παιχνίδι για όση ώρα θέλει. Έτσι, όταν θα αποφασίσει να το μοιραστεί, θα το κάνει με την καρδιά του. Τα παιδιά που πιέζονται από ενήλικες να μοιραστούν τα παιχνίδια τους -επειδή σύμφωνα με την κρίση των ενηλίκων «παίζουν εδώ και πολλή ώρα με αυτά» - νιώθουν ανασφάλεια και μπορεί τελικά να γίνουν πιο κτητικά.
5. Το υποστηρίζουμε ενώ περιμένει. Αν βάλει τα κλάματα ενώ περιμένει τη σειρά του για να παίξει με ένα παιχνίδι δεν ενδίδουμε σε αυτά επιχειρώντας να το αποσπάσουμε από το άλλο παιδί. Ταυτόχρονα όμως δείχνουμε στο δικό μας ότι αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά του, με μια φράση όπως: «Το ξέρω ότι είναι δύσκολο να περιμένεις και ότι θα ήθελες τώρα να παίξεις με αυτό το παιχνίδι, αλλά ας πάρουμε μέχρι τότε εκείνο το αυτοκινητάκι».
6. Αν αρπάξει ένα παιχνίδι από άλλο παιδί, δεν βιαζόμαστε να παρέμβουμε. Παρατηρούμε για λίγο τη μεταξύ τους συμπεριφορά: ίσως, απλά, παίζουν και δεν υπάρξει σύγκρουση. Αν όμως το παιδί μας αρπάζει συστηματικά πράγματα από άλλα παιδιά, τότε θα χρειαστεί η διαμεσολάβησή μας. Μπορούμε π.χ. να πούμε στο δικό μας: «Η Μαρία ακόμα παίζει με τη μπάλα… Μαρία, θα δώσεις την μπάλα στον Γιάννη όταν τελειώσεις; Τέλεια! Γιάννη, μέχρι τότε ας βρούμε κάτι άλλο να παίξουμε…». Συχνά, η συνήθεια ενός παιδιού να αρπάζει πράγματα κρύβει την ανάγκη του για προσοχή.
7. Αν του παίρνουν συστηματικά τα παιχνίδια και δεν αντιδράει, το ενθαρρύνουμε να γίνει πιο διεκδικητικό. Του λέμε, για παράδειγμα: «Ήθελες να παίξεις κι άλλο με αυτό το παιχνίδι; Τότε, μπορείς να το πεις στο παιδάκι που σου το πήρε». Παιχνίδια ρόλων στο σπίτι, π.χ. με τα αρκουδάκια του, θα το βοηθήσουν να καλλιεργήσει τις απαραίτητες δεξιότητες για να αρχίσει να διεκδικεί και να υπερασπίζεται τον εαυτό του.
8. Αντί να μιλάμε, θεωρητικά, για τα οφέλη του να μοιράζεσαι, του τα δείχνουμε. Για να τα κατανοήσει έμπρακτα, μπορούμε να του πούμε κάτι όπως: «Κοίτα πόσο χαρούμενος είναι ο Κώστας που τον άφησες να παίξει με το τρενάκι σου».
9.Του δίνουμε τη δυνατότητα, πριν από ένα playdate, να κρύψει τα πιο αγαπημένα παιχνίδια του. Αν ξέρουμε ότι δεν θα ήθελε με τίποτα να τα μοιραστεί, αν γίνονται πάντα εστίες έντασης, του προσφέρουμε αυτή την επιλογή, όσο ανορθόδοξη κι αν μοιάζει.
10. Βάζουμε ξεκάθαρα όρια στη σωματική επιθετικότητα – και παραμένουμε συνεπείς σε αυτά. Δεν του ζητάμε να καταπιέσει την έκφραση των συναισθημάτων του, αλλά να τα εκδηλώσει με έναν τρόπο όχι απειλητικό προς τους άλλους. Του προτείνουμε, για παράδειγμα, απέναντι σε ένα παιδί που του προκαλεί εκνευρισμό, να φωνάξει «όχι» και να χτυπήσει το πόδι του δυνατά στο πάτωμα. Αν το άλλο παιδί συνεχίσει να το ενοχλεί, μπορεί τότε το δικό μας να αναζητήσει βοήθεια στη μαμά ή στη δασκάλα. Ποτέ δεν το τιμωρούμε, γιατί η τιμωρία μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, ενισχύοντας την επιθετικότητά του.
Inspiration: Motherly
