Πριν από λίγους μήνες μια μαμά ονόματι Priya Amin ανέβασε ένα viral άρθρο στο Linkedin όπου εξέφραζε τύψεις γιατί ένιωθε ανεπαρκής απέναντι στα παιδιά της στην περίοδο της τηλεργασίας. Πολλοί από εμάς έχουμε τις ενοχές στο τσεπάκι από τη στιγμή που κρατάμε στα χέρια μας το θετικό τεστ εγκυμοσύνης. Αλλά τα πράγματα μπορεί να έχουν γίνει χειρότερα στη διάρκεια της πανδημίας, καθώς η παραγωγικότητά μας στο σπίτι ψαλιδίζεται από τους συνεχείς αντιπερισπασμούς και οι ώρες δουλειάς μοιάζουν να απλώνονται σε όλη την ημέρα, καταλαμβάνοντας και τον οικογενειακό χρόνο.
Είχα γράψει ένα άρθρο γι’ αυτό στο πρώτο lockdown, αλλά τότε τα πράγματα ήταν καλύτερα καθώς ο σύντροφός μου βρισκόταν σε αναστολή εργασίας και είχε αναλάβει εξ ολοκλήρου, στη διάρκεια του ωραρίου εργασίας μου, τον αεικίνητο πεντάχρονο. Στο τρίτο (ή όγδοο; Δεν είμαι σίγουρη) lockdown, νιώθω πλέον σαν να παίζω σε ηλεκτρονικό παιχνίδι όπου σε κάθε πίστα ανεβαίνω επίπεδο δυσκολίας. Τώρα ο μπαμπάς εργάζεται, ενώ στο πρόγραμμά μας έχει προστεθεί η τηλεκπαίδευση.
Μικροί και μεγάλοι στο σπίτι, ακόμα και τα κατοικίδια, είμαστε υπ’ ατμόν, σε μια χύτρα ταχύτητας χωρίς βαλβίδα διεξόδου του αέρα και της θερμότητας. Οι μητρικές ενοχές έχουν φτάσει στο ταβάνι της σπιτικής γωνιάς που έχω μετατρέψει σε γραφείο. Και γιατί κοντεύω να κλείσω έναν χρόνο που ο γιος μου με βλέπει συνεχώς σκυμμένη πάνω από έναν υπολογιστή και επειδή αισθάνομαι ότι αδυνατώ να του συμπαρασταθώ στα πρώτα σχολικά βήματα.
Το κερασάκι στην τούρτα, που έκανε την Priya Amin, τη συγγραφέα του άρθρου στο Linkedin, να καταρρεύσει από τις τύψεις, ήταν μια ζωγραφιά του εξάχρονου παιδιού της, που το απεικόνιζε να τη ρωτάει: «Μαμά, τελείωσες τη δουλειά;». Η φιγούρα-μαμά της ζωγραφιάς απαντούσε: «Όχι».
Μπορεί ο γιος μου να μην εκφράζει τα συναισθήματά του για την κατάσταση μέσα από τη ζωγραφική, αλλά τα δείχνει με ψυχοσωματικές ενοχλήσεις (που υποχωρούν ως διά μαγείας μόλις καταφέρω να του αφιερώσω λίγο χρόνο), γκρίνια, ξεσπάσματα θυμού.
Ήδη έχουμε στα χέρια μας την πρώτη έρευνα, της Abigail Ocobock, κοινωνιολόγου από το Πανεπιστήμιο της Notre Dame, που επιβεβαιώνει ότι οι γονείς που καλούνται να συνδυάσουν τηλεργασία και τηλεκπαίδευση στην περίοδο της COVID-19, και συγκεκριμένα οι μαμάδες, υποφέρουν από περισσότερες ενοχές. «Με απλά λόγια, οι μαμάδες νιώθουν τύψεις ό,τι κι αν κάνουν, κάτι που δεν φαίνεται να ισχύει για τους μπαμπάδες» σχολιάζει η Ocobock, προσθέτοντας: «Στις λίγες περιπτώσεις όπου οι μπαμπάδες αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο φορτίο των οικογενειακών υποχρεώσεων, συνήθως λόγω ευέλικτου ωραρίου εργασίας, οι μαμάδες νιώθουν ενοχές, υποχρεωμένες σε εκείνους. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως ακόμα οι μαμάδες που αναλαμβάνουν την πλειοψηφία των οικογενειακών υποχρεώσεων αισθάνονται ότι δεν κάνουν αρκετά».
Πώς θα διαχειριστούμε τις ενοχές -και θα υποστηρίξουμε τα παιδιά μας- μέχρι να επιστρέψουμε σε ένα είδος κανονικότητας; Οι ειδικοί συμβουλεύουν:
- Η φράση «ποιοτικός χρόνος» είναι κλισέ, αλλά ταυτόχρονα ό,τι πιο δυνατό έχουμε στα χέρια μας. Εκμεταλλευόμαστε στην καραντίνα τις ώρες που εξοικονομούμε από άλλες δραστηριότητες, όπως μετακινήσεις σε εξωσχολικές υποχρεώσεις, για να παίξουμε και να δημιουργήσουμε με τα παιδιά.
- Επαναπροσδιορίζουμε τις προσδοκίες μας. Η parenting coach Julie Romanowski συνιστά, για παράδειγμα, να συμφιλιωθούμε με τους συμβιβασμούς στους οποίους ίσως είμαστε αναγκασμένοι να καταφύγουμε αυτή την περίοδο –όπως περισσότερα έτοιμα γεύματα ή περισσότερες ώρες των παιδιών μπροστά σε οθόνες– χωρίς να ξεχνάμε ότι είναι προσωρινές λύσεις. Μια άλλη ειδικός, η οικογενειακή θεραπεύτρια Alyson Schafer, προτείνει να μην εξισώσουμε τον χρόνο που περνούν τα παιδιά, π.χ., βλέποντας ένα βίντεο στο YouTube με εκείνον που αφιερώνουμε για να παρακολουθήσουμε οικογενειακώς μια καλή ταινία. Ας σκεφτούμε τη δεύτερη δραστηριότητα σαν μια έξοδο σε κινηματογράφο και ας μην τη συνυπολογίζουμε στον χρόνο μπροστά σε οθόνες.
- Αν αισθανόμαστε ότι δεν βοηθάμε αρκετά τα παιδιά στη σχολική μελέτη τους, το συζητάμε με τους δασκάλους τους, εξηγώντας την κατάσταση στο σπίτι. Έχουμε κατά νου, σύμφωνα με τη Romanowski, ότι πιθανότατα με την επιστροφή τους στις τάξεις θα επανέλθουν στις προ-πανδημίας επιδόσεις τους.
- Αυτή την περίοδο μικροί και μεγάλοι είμαστε περισσότερο ευάλωτοι σε ψυχικές διαταραχές όπως άγχος και κατάθλιψη. Στον ελεύθερο χρόνο, λοιπόν, δίνουμε προτεραιότητα σε ψυχοθεραπευτικές δραστηριότητες όπως η άσκηση, η επαφή με τη φύση και με την τέχνη. Αν παρατηρήσουμε, είτε σε εμάς είτε στα παιδιά, επίμονες αλλαγές στη συμπεριφορά και τα συναισθήματά μας, δεν διστάζουμε να συμβουλευτούμε ειδικό ψυχικής υγείας.
