«Οι Μη Χαμένες Πατρίδες» ταξιδεύουν στις Σπέτσες στις 11 Μαΐου.

Μυρτώ Κάζη

Wed, 08/05/2024 - 13:48

Στο πλαίσιο διοργάνωσης του 3ου Διεπιστημονικού Συνεδρίου Γεώργιος Κουμάκης «Σύγχρονη Αντιμετώπιση του Καρκίνου: Το Σταυροδρόμι των Ειδικοτήτων», που θα πραγματοποιηθεί στις 10-11 Μαΐου 2024 στον Πολυχώρο Τιτάνια στις Σπέτσες, το Σάββατο 11 Μαΐου, στις 15:50 θα πραγματοποιηθεί μια συζήτηση με τη συμμετοχή των Χρ. Σταμούλη, Γ. Ξηροπαΐδη, Χ. Μποκόρου, Στ. Ζουμπουλάκη, Θ. Τριαρίδη, Π. Μπουκάλα, σε μία προσπάθεια να τιμήσουμε τον εκλιπόντα Γεώργιο Κουμάκη και να προσεγγισθεί η έννοια του Πόνου και της Ενσυναίσθησης μέσα από την Τέχνη, την Ποίηση, τη Λογοτεχνία & τη Μεταφυσική.

Θα ακολουθήσει, στις 18:10, η προβολή της ταινίας «Οι μη χαμένες πατρίδες», της Ευτυχίας Φράγκου, όπου οι καλεσμένοι θα έχουν την τιμή να συνομιλήσουνε με τη σκηνοθέτιδα και σεναριογράφο για τις πατρίδες που «έχουν χαθεί αλλά υπάρχουν ακόμα μέσα μας».

Λίγα λόγια για την ταινία:

«Οι Μη Χαμένες Πατρίδες» ακολουθούν την ιστορία 12 Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης που έζησαν τα Σεπτεμβριανά του 1955 αλλά και ενός Τούρκου ακαδημαϊκού του Τσενγκίζ Ακτάρ που ζει αυτοεξόριστος στην Ελλάδα. Παρακαλουθούμε μέσα από τις αφηγήσεις τους το πώς σχεδιάστηκε και οργανώθηκε το πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Πόλης και των υπόλοιπων μειονοτήτων. Ενός πογκρόμ που πραγματοποιήθηκε όχι εν καιρώ πολέμου αλλά εν καιρώ ειρήνης.

Πώς κατάφερε η Τουρκία να εκδιώξει όλες τις μειονότητες; Τι περιελάμβανε το σχέδιο της εθνοκάθαρσης; Ποιοι ήταν στα αλήθεια οι Έλληνες της Πόλης; Πώς κατόρθωσαν να συνεχίσουν την Βυζαντινή κληρονομιά; Πώς διατήρησαν γλώσσα, θρησκεία, ταυτότητα, ήθη και έθιμα για 500 και πλέον χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης; Ποια η σχέση τους με τις άλλες μειονότητες; Ποια ήταν τα Μεγάλα Σχολεία της Πόλης, (Μεγάλη του Γένους Σχολή, Ζωγράφειο Λύκειο, Ζάππειο Παρθεναγωγείο, Κεντρικό;) Τι περιελάμβανε η κοινωνική ζωή αυτής της ελίτ κοινωνίας; Και ποια η σχέση τους με το Οικουμενικό Πατριαρχείο;

Με μοντάζ γρήγορου ρυθμού και κειμένων επί της οθόνης, ο θεατής μεταφέρεται σε ένα νοητό τραπέζι, όπου όλοι μαζί χωρίς να γνωρίζονται συνομιλούν απαντώντας και συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλο.
Ένας εξ αυτών επιστρέφει στο σπίτι του μετά από 46 χρόνια συντροφιά με τον εγγονό του.

Γιατί τέλος δεν υπάρχει. Γιατί τελικά η ιστορία δεν είναι μόνο τα γεγονότα. Αλλά οι ιστορίες των ανθρώπων που έγραψαν ιστορία.

Σημείωμα της Ευτυχία Φράγκου

Πώς άραγε να περιγράψω την σχέση με την Κωνσταντινούπολη μου; Ποιες λέξεις να διαλέξω για αυτό το ατέρμονο ταξίδι;

Η σχέση μου μαζί της έχει την απαρχή της στην παιδική μου ηλικία όταν την πρωτοαντίκρυσα. Από τότε ξεκίνησε μία αέναη σύνδεση μαζί της.

Μετά από όλα αυτά τα χρόνια στο χώρο της κινούμενης εικόνας αναρωτιόμουνα γιατί δεν είχε γίνει μία συντονισμένη προσπάθεια καταγραφής όλων των μαρτυρίων των εν ζωή Κωνσταντινουπολιτών στα πρότυπα του εβραϊκού αρχείου.

Και αισθάνθηκα με έναν περίεργο μεταφυσικό τρόπο ότι είχα έρθει αντιμέτωπη με το Χρέος.
Το Χρέος να μην αφήσω αυτές τις μαρτυρίες να ξεχαστούν στη λήθη του χρόνου.
Το Χρέος να αποκαταστήσουμε στο μέγεθος που μπορούμε την ιστορική αλήθεια.
Το Χρέος να παραδώσουμε ένα έργο στους ιστορικούς του μέλλοντος για να συνθέσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το παζλ των γενοκτονιών που έλαβαν χώρα στην Τουρκία.

Και ανακαλύπτοντας την ιστορία των προγόνων μας στην Πόλη σαν να αφουγκράστηκα τον πόνο όλων των προσφύγων όλου του κόσμου που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο τους.

Σαν να γνώρισα προσωπικά όλους τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και σαν να συνάψαμε μία συμφωνία μυστική. Η θυσία σας δεν θα ξεχαστεί.
Σαν να με πήραν από το χέρι για να με γνωρίσουν στα σπουδαία σχολεία τους, στη σχέση τους με το Φανάρι και το Πατριαρχείο, στην έντονη κοινωνική τους ζωή, στην πολίτικη κουζίνα τους.
Σαν μου άνοιξαν την πόρτα να γνωρίσω από κοντά αυτήν την ελίτ κοινωνία και σαν να καθήσαμε σε τραπέζι Πολίτικο όλοι μαζί.

Και σταδιακά μία άλλη Κωνσταντινούπολη ξετυλίχθηκε μπροστά μου.
Γεμάτη μη Έλληνες, με Αρμενίους, με Εβραίους γεμάτη με χρώματα με μυρωδιές και αρώματα.
Μία Κωνσταντινούπολη γεμάτη με σπάνιες ιστορίες που μπορούν να μας χρησιμεύσουν ως κατευθυντήριες γραμμές όταν χάνουμε το δρόμο μας για μας υπενθυμίσουν ότι στον πυρήνα μας είμαστε εδώ σε αυτή την πλάση, για να παραμείνουμε άνθρωποι ακόμα και στις πιο απάνθρωπες συνθήκες.

Οι Μη Χαμένες Πατρίδες είναι ένα οδοιπορικό για το μεγαλύτερης έκτασης πογκρόμ στη σύγχρονη ιστορία που πραγματοποιήθηκε εν καιρώ ειρήνης χωρίς να έχει προηγηθεί ή να ακολουθηθεί από πόλεμο.

Η δημιουργία του περιελάμβανε δεκάδες ταξίδια, εκατοντάδες ώρες έρευνας, μοντάζ, άπειρες αγωνίες, δυσκολίες και ανατροπές.
Αλλά αυτό το ντοκιμαντέρ είχε ένα φύλακα άγγελο και μία σπουδαία ομάδα που μας ένωνε η ίδια κοινή αισθητική, το ίδιο όραμα, οι ίδιες αξίες.

Η μεθοδολογία του είχε πολλά τόσο παραδοσιακά αλλά και πολύ πιο νεωτεριστικά στοιχεία. Πρώτα απομαγνητοφωνήσαμε το λόγο και διαλέξαμε τα αποσπάσματα με την παλιά δημοσιογραφική τεχνική, που απαιτεί το δημοσιογραφικό παζλ να συντεθεί πρώτα στο χαρτί.

Το όραμα μας όμως ήταν να μην μιλάει ο καθένας μόνος του αδιάκοπα αλλά αντιθέτως να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι όλοι κάθονται σε ένα νοητό τραπέζι που ο ένας διακόπτει και συμπληρώνει τον άλλο. Με μοντάζ πολύ γρήγορου ρυθμού, με animated χειροποίητους χάρτες και κείμενα επί της οθόνης θέλαμε να βοηθήσουμε τον θεατή να νιώσει άνετα ακόμα και αν δεν είναι εξοικειωμένος με την ιστορία της Κωνσταντινούπολης.

Και τώρα οι Μη Χαμένες Πατρίδες ανήκουν σε όλον τον κόσμο και σε εσάς. Η διεθνή τους πορεία στα κινηματογραφικά φεστιβάλ μέσω των οποίων ταξιδεύει σε δεκάδες χώρες από την Σουηδία μέχρι τον Καναδά και την Ινδία μας προσδίδει αυτή τη δύναμη πως αυτό το θέμα -για διαφορετικούς λόγους για τον καθένα μας- ενδιαφέρει και αγγίζει το κοινό πανανθρώπινα.

Εύχομαι οι Μη Χαμένες Πατρίδες να σας αναδείξουν όλες τις αποχρώσεις του μεγαλείου αυτών των ανθρώπων που διατήρησαν γλώσσα, θρησκεία, ήθη και έθιμα για 500 και πλέον χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Και συνάμα όλο το μεγαλείο του Ελληνισμού όχι με την έννοια της εθνικής κορώνας αλλά του μεγαλείου του Ελληνισμού που συνδέεται με το Φως της Ελλάδας, με την Παιδεία, τον Πολιτισμό και την αδιάκοπη συνεισφορά στην ανθρωπότητα όχι μόνο στο μακρινό τότε αλλά και στο απάνθρωπο σήμερα.

Οι μη χαμένες πατρίδες