Όταν τα παιδιά αρχίζουν ξαφνικά να λένε σε όλα «όχι»

Boom Team

Sun, 14/03/2021 - 15:04

Κι έρχεται εκείνη η στιγμή που το παιδί μας λέει σε όλα "όχι"! Σε ποιες αλλαγές οφείλεται αυτή η συμπεριφορά; Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτή τη στάση; Γιατί το παιδί μας, ενώ ήταν συνεργάσιμο, πλέον αντιδρά; Ή, αντίστοιχα, πώς ένα παιδί που εκφράζεται με ένταση και δυναμισμό, ξαφνικά δεν έχει διάθεση και κλείνεται στον εαυτό του; Η Η ψυχολόγος Αγγελική Καβαλλιεράτου μας βοηθά να βρούμε τις απαντήσεις...

Οι τρόποι με τους οποίους εκφράζεται ένα παιδί ποικίλλουν, ανάλογα με την ηλικία, την ιδιοσυγκρασία αλλά και το περιβάλλον του. Προηγούμενες εμπειρίες του, ο τρόπος που έχει μεγαλώσει και οι αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα του καθώς αναπτύσσεται και μεγαλώνει, καθιστούν τη «ρύθμιση» των συναισθημάτων του μια απαιτητική και δύσκολη διαδικασία. Γι’ αυτό λοιπόν τα παιδιά χρειάζονται τη στήριξη των ενηλίκων, ώστε να αναπτύξουν τις κατάλληλες ικανότητες διαχείρισης συναισθημάτων.

Μια έντονη αντίδραση του παιδιού απέναντι σε μια κατάσταση χρειάζεται «μετάφραση»

Τις περισσότερες φορές έντονα συναισθήματα και αντιδράσεις προκύπτουν είτε από κάποιο συγκεκριμένο γεγονός είτε από καταστάσεις αυξημένου άγχους, λύπης, απογοήτευσης, νευρικότητας, χαμηλής αυτοεκτίμησης, ανασφάλειας, ματαίωσης. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτά;

Ένα παιδί μπορεί να πιστεύει πως μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούν να ικανοποιηθούν οι επιθυμίες του, γιατί αυτή την εμπειρία είχε βιώσει έως τώρα.
Επίσης, μπορεί να έχει μάθει να εκφράζεται με έντονο τρόπο γιατί μιμείται μοτίβα και συμπεριφορές από το οικογενειακό του περιβάλλον.
Ένας ακόμα λόγος είναι πως έτσι επιδιώκει να τραβήξει την προσοχή των σημαντικών ατόμων που βρίσκονται γύρω του, λαμβάνοντας μια μορφή «φροντίδας».
Επιπλέον, οι έντονες συμπεριφορές και αντιδράσεις μπορεί να λειτουργούν ως προειδοποίηση πως το παιδί αντιμετωπίζει κάποιες δυσκολίες που δεν μπορεί ή δεν γνωρίζει να τις εκφράσει με διαφορετικό τρόπο.
Όταν ένα παιδί έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, έχει μικρότερη ανοχή και αντοχή σε μια ενδεχόμενη ματαίωση ή απογοήτευση, με αποτέλεσμα να τη βιώνει έντονα και να μην μπορεί να ελέγξει το συναίσθημα αυτό.

Επιπρόσθετα, υπάρχουν πολλές καθημερινές καταστάσεις που προκαλούν άγχος στα παιδιά. Ακόμη και μικροί παράγοντες μπορεί να τους δημιουργήσουν ανησυχία, με αποτέλεσμα να χάνουν την «ψυχραιμία» τους.
Όταν το παιδί βιώνει μια εσωτερική ανασφάλεια, επειδή μπορεί να νιώθει ότι δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες του, αυτό πιθανόν να του δημιουργεί εντάσεις που δεν μπορεί να διαχειριστεί. Οι εντάσεις αυτές ενδεχομένως να εκδηλώνονται με έντονο τρόπο προς τους γονείς, ακόμη και στους δασκάλους μεγαλώνοντας.
Είναι σημαντικό να μην περιφρονούμε τη θλίψη που βιώνει το παιδί, είτε από κάποιο σημαντικό γεγονός είτε από κάτι που μας αναφέρει το ίδιο το παιδί, καθώς εκείνη μπορεί να ευθύνεται για την ευαλωτότητά του απέναντι σε διάφορες καταστάσεις και συνεπώς να εμφανίζει διαφορετικές συμπεριφορές.
Ένα ακόμα βασικό συναίσθημα είναι η απογοήτευση που νιώθει ένα παιδί όταν δεν καταφέρνει κάτι ή όταν δεν πηγαίνουν τα πράγματα όπως περίμενε. Αυτές οι σκέψεις και τα αντίστοιχα συναισθήματα μπορούν να δημιουργήσουν αρκετή ανησυχία στο παιδί και τότε να παρατηρήσουμε διαφορετικές συμπεριφορές του.

Κάποια βασικά στοιχεία που βοηθούν ένα παιδί στη διαχείριση των έντονων συναισθημάτων:

Αναγνώριση συναισθημάτων: Είναι σημαντικό ένα παιδί να μπορεί να κατανοεί και να αντιλαμβάνεται το κάθε συναίσθημα διαφορετικά, όπως και να μπορεί να εντοπίσει από πού προέρχεται.
Δυνατότητα έκφρασης και επικοινωνίας: Όταν ένα παιδί μπορεί να μιλήσει και να εκφράσει αυτό που θέλει ή αυτό που νιώθει, έρχεται πιο κοντά σε αυτό που του συμβαίνει κάθε φορά και έτσι αποφεύγονται οι έντονες αντιδράσεις.
Ενσυναίσθηση: Η ικανότητα του παιδιού να μπαίνει στη θέση του άλλου και να κατανοεί γιατί κάποιος αντιδρά με έναν συγκεκριμένο τρόπο θα το βοηθήσει να αναγνωρίζει από πού προέρχονται ορισμένες συμπεριφορές και να μην τις βιώνει πιο έντονα.
Επίλυση προβλημάτων: Είναι πολύ σημαντικό για ένα παιδί να μπορεί να βρίσκει τρόπους να διαχειριστεί σε έναν βαθμό κάτι που έχει συμβεί και το δυσκολεύει, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει απλώς να το επικοινωνήσει.
Αναστοχασμός: Η διαδικασία κατά την οποία το παιδί θα αναλογιστεί για τη δική του συμπεριφορά θα το βοηθήσει σταδιακά να κατανοεί ποιος τρόπος είναι πιο λειτουργικός ώστε να εκφράζει κάτι που νιώθει.
Άλλοι τρόποι διαχείρισης: Απόσπαση, κάνω κάτι που μου αρέσει, παίζω το αγαπημένο μου παιχνίδι είναι μερικά πράγματα που μπορεί να βοηθήσουν το παιδί, όταν νιώθει πιο δύσκολα, να αισθανθεί καλύτερα ακόμη πιο γρήγορα.

Τι μπορείτε να κάνετε:

1. Δώστε του προσοχή και επιβεβαίωση όταν συμπεριφέρεται με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο, ενώ αγνοήστε το όταν δεν το κάνει. Έτσι, σταδιακά, αφότου καταλάβει πως μπορεί να λάβει την προσοχή σας και με άλλους τρόπους, ενδεχομένως να μειώσει τις έντονες συμπεριφορές που αποσκοπούσαν σε αυτό.

2. Εφαρμόστε συνέπειες: Για κάθε συμπεριφορά υπάρχει και μια συνέπεια, αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό που χρειάζεται να μάθουν τα παιδιά, ανάλογα λοιπόν με τις πράξεις τους, υπάρχουν και επιπτώσεις.

Οι συνέπειες πρέπει να έχουν σχέση με τη συγκεκριμένη συμπεριφορά.
Όπου είναι δυνατό, να δίνετε στο παιδί επιλογές.
Να μιλάτε με φιλικό τόνο στα παιδιά.

3. Κάτι πολύ σημαντικό, που θα βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει ακόμα περισσότερο τη συμπεριφορά του, είναι να του εξηγήσετε πως, ακόμη κι όταν κάνει κάτι λάθος, υπάρχει διαχωρισμός της πράξης από το ίδιο το παιδί (π.χ. ήταν μια λάθος πράξη, δεν είναι λάθος το παιδί). Εάν το αντιληφθεί αυτό, θα θέλει να προσπαθήσει να αλλάξει τη συμπεριφορά του, εάν όμως συνδέει τη συμπεριφορά και την παρατήρηση με τον εαυτό του, θα προσπαθεί να σας επιβεβαιώνει πως, πράγματι, είναι το ίδιο το παιδί λάθος σε όλα.

4. Ενθάρρυνση: Εφαρμόστε την ενθάρρυνση στην προσπάθειά σας για αλλαγή μιας συμπεριφοράς, χρησιμοποιήστε φράσεις όπως «ξέρω πως την επόμενη φορά θα τα πας πολύ καλύτερα», «είναι πολύ σημαντικό που προσπαθείς», «δεν είναι κακό να νιώθεις έτσι», «για να σε καταλάβω, θέλω να μου μιλήσεις λίγο πιο ήρεμα», «καταλαβαίνω πως κάτι σε απασχολεί».

boom_καβαλλιεράτου