Η διαπίστωση ενός γονιού ότι το παιδί του πέφτει θύμα εκφοβισμού είναι ένας από τους μεγαλύτερους εφιάλτες που μπορεί να ζήσει η οικογένεια, όσο νωρίτερα όμως το αντιληφθεί τόσο πιο έγκαιρη και αποτελεσματική θα είναι η παρέμβαση. Αυτά είναι μερικά από τα όχι και τόσο προφανή σημάδια ότι ένας μαθητής πέφτει θύμα ψυχολογικής ή ακόμα και σωματικής βίας.
- Αρνείται να πάει στο σχολείο το πρωί. Τα παιδιά μικρότερης ηλικίας μπορεί να επικαλούνται δικαιολογίες όπως αδιαθεσίες για να το αποφύγουν, ενώ οι μαθητές μεγαλύτερης ηλικίας ίσως κάνουν συχνά κοπάνες. Τις Δευτέρες το πρόβλημα μπορεί να είναι πιο έντονο από οποιαδήποτε άλλη μέρα της εβδομάδας.
- Παραπονιέται συχνά για πόνους στην κοιλιά ή στο κεφάλι. Αν δεν υφίστανται οργανικά αίτια, ενδεχομένως αυτά τα συμπτώματα να είναι είτε ψυχοσωματικές εκδηλώσεις στρες και άγχους που σχετίζονται με το bullying είτε μια δικαιολογία για να αποφύγει το σχολείο. Αν έχουμε τέτοια υποψία, η Bailey Lindgren, συνεργάτιδα του αμερικανικού Κέντρου Πρόληψης του Bullying, συμβουλεύει να κάνουμε στο παιδί μια ερώτηση τύπου: «Δεν φαίνεται να νιώθεις πολύ καλά τελευταία. Θέλεις να μου πεις περισσότερα γι’ αυτό;».
- Απομονώνεται από τις παρέες του. Ιδιαίτερα στην προεφηβεία και την εφηβεία, ίσως οι συμμαθητές του αρχίσουν π.χ. να μην το καλούν σε πάρτι ή μπορεί το ίδιο να αποφεύγει, ξαφνικά, να συναντήσει τα παιδιά που μέχρι πρόσφατα θεωρούσε φίλους.
- Έχει προβλήματα στον ύπνο. Το άγχος για ό,τι συμβαίνει στο σχολείο ενδέχεται να του προκαλεί αϋπνία ή συχνές αφυπνίσεις μέσα στη νύχτα. «Αν ένα παιδί φαίνεται πιο κουρασμένο από ό,τι συνήθως ή δεν συγκεντρώνεται εύκολα, ίσως αντιμετωπίζει διαταραχές με τον ύπνο του» εξηγεί η Lindgren.
- Έχει ξεσπάσματα με κλάματα και νεύρα. Ιδιαίτερα αν αυτό συμβαίνει όταν προσπαθούμε να του πιάσουμε συζήτηση για το σχολείο, τα ξεσπάσματα μπορεί να καταδεικνύουν κάποιο πρόβλημα στο σχολικό περιβάλλον του.
- Αποφεύγει την οικογένεια. «Αν ένα παιδί δεν είναι τόσο ομιλητικό όσο πριν ή αν μόλις επιστρέφει σπίτι κλείνεται κατευθείαν στο δωμάτιό του, πρέπει να το παρακολουθήσουμε» υποστηρίζει η Lindgren.
- Παθαίνει εμμονή με το κινητό του ή το αποφεύγει εντελώς. Και οι δύο συμπεριφορές μπορεί να σχετίζονται με το bullying (και) στο διαδίκτυο. Η Lindgren συνιστά να θέτουμε κανόνες στη χρήση των social media μόλις το παιδί μας δημιουργεί τον πρώτο του λογαριασμό. «Σε κάθε περίπτωση, μην το απειλήσετε ότι θα του πάρετε το κινητό αν δεν συνεργαστεί, γιατί αυτό μπορεί να το κάνει πιο απρόθυμο να σας μιλήσει ανοιχτά για τυχόν διαδικτυακές επιθέσεις».
- Έρχεται στο σπίτι με ανεξήγητα σκισμένα ρούχα. Μην αγνοήσετε, επίσης, σημάδια όπως μελανιές ή κατεστραμμένα προσωπικά αντικείμενα. Καλό είναι να μην του ζητήσετε εξηγήσεις αλλά να του κάνετε μια πιο γενική ερώτηση, συμβουλεύει η Lindgren, όπως: «Τι έγινε σήμερα στο διάλειμμα;».
- Έχει αναπτύξει τη «στάση σώματος του θύματος». Η Donna Clark-Love, ειδικός στον σχολικό εκφοβισμό, υποστηρίζει ότι τα παιδιά που δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους εκφράζονται μέσα από μια χαρακτηριστική γλώσσα σώματος: περπατούν με το κεφάλι τους χαμηλωμένο και αποφεύγουν να εκφράσουν τη γνώμη τους.
BOOM note: Και στην περίπτωση του σχολικού εκφοβισμού, η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη: Η καλλιέργεια δηλαδή μιας καλής επικοινωνίας με το παιδί, που θα το εμπνεύσει να μοιραστεί μαζί μας τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο σχολείο ή σε οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον εν τη γενέσει τους, ώστε αφενός να το υποστηρίξουμε ψυχολογικά, αφετέρου να αναζητήσουμε μαζί -ανάλογα πάντα και με την ηλικία του- μια λύση. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να το ενθαρρύνουμε να μας εμπιστεύεται ό,τι το απασχολεί, χωρίς ποτέ να το κατακρίνουμε και δίχως να υποτιμάμε τις ανησυχίες του, ακόμα και αν κάποιες από αυτές μάς φαίνονται ασήμαντες. Ακόμα κι αν προσπαθεί να κρύψει αυτό που του συμβαίνει όμως, και ντρέπεται ή δεν θέλει να το μοιραστεί, ως γονείς μπορούμε να αντιληφθούμε πως κάτι δεν πάει καλά και να αναλάβουμε δράση...
