Στην προσπάθειά τους να θέσουν κάποια όρια μέσα στην οικογένεια, οι γονείς χρησιμοποιούν πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, έρχονται όμως και κάποιες στιγμές που η τιμωρία μοιάζει αναπόφευκτη. Η επιβολή της «τιμωρίας» όμως, συνήθως προκαλεί τα αντίθετα αποτελέσματα. Η ψυχολόγος Αγγελική Καβαλλιεράτου εξηγεί γιατί και προτείνει εναλλακτικές λύσεις…
Η επιβολή της τιμωρίας από τον γονιό προκαλεί την αντίδραση του παιδιού και δεν το ενθαρρύνει να πάρει τις δικές του αποφάσεις ή να αλλάξει τη συμπεριφορά του. Έτσι, το πιο πιθανό είναι τα παιδιά να αποκτήσουν συγκεκριμένους μηχανισμούς, μέσα από τους οποίους θα καταφέρνουν είτε να κάνουν όσα θέλουν χωρίς να τα αντιλαμβάνονται οι γονείς, είτε θα προσπαθούν να έχουν κάποια συγκεκριμένη συμπεριφορά μπροστά στους γονείς, προκειμένου να αποφύγουν αυτό που τους έχει οριστεί ως «τιμωρία». Καμία από αυτές τις μεθόδους όμως, δεν είναι λειτουργική για ένα παιδί και βέβαια, σε μεγάλο βαθμό μπορεί να επηρεάσει και τη σχέση του με τους γονείς και να φέρει ένταση, καθώς η τιμωρία είναι κάτι που προκαλεί συνήθως θυμό στα παιδιά.
Γι’ αυτό, αντί της τιμωρίας προσπαθούμε να εισάγουμε την έννοια της «συνέπειας» που ωφελεί το παιδί πολύ περισσότερο, και συγκεκριμένα:
- Η διαδικασία των «συνεπειών» για μια επιλογή ή συμπεριφορά δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να αποφασίσει τι θέλει τελικά να επιλέξει και να το ακολουθήσει.
- Το παιδί μαθαίνει να συνδέει τη συμπεριφορά του με τη συνέπεια που θα ακολουθήσει (σε αντίθεση με την τιμωρία, που φαίνεται ως μια επιβολή των γονέων προς το παιδί).
- Οι συνέπειες δεν εμπεριέχουν «αρνητική κριτική» προς το παιδί ή τη συμπεριφορά του, αλλά το βοηθούν να προβληματιστεί σε δεύτερο χρόνο γ’ αυτή.
- Όταν μιλάμε για συνέπειες στο παιδί, συνήθως μιλάμε για μια «διαπραγμάτευση» και γ’ αυτό δεν χρειάζεται να έχουμε φωνές ή ένταση, άρα επικρατεί ένα ήρεμο κλίμα.
- Η λογική της συνέπειας βοηθάει ένα παιδί να «μάθει» από τα λάθη του και όχι να τιμωρηθεί γ’ αυτά, ενώ παράλληλα του δίνει την δυνατότητα να επιλέξει ποια συμπεριφορά θέλει να ακολουθήσει.
Έτσι, σταδιακά αντιλαμβάνεται και το ίδιο, πως οι λογικές αυτές συνέπειες συνδέονται με τη δική του αρνητική συμπεριφορά, ενώ θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει μια σωστή συμπεριφορά αργότερα. Τέλος, μην ξεχνάτε πως τα παιδιά όπως κι εμείς, προκειμένου να καταφέρουμε να αλλάξουμε ή να διαχειριστούμε κάτι δύσκολο, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, χρειαζόμαστε αποδοχή και αγάπη!
Ευχαριστούμε για τις πολύτιμες συμβουλές την Αγγελική Καβαλλιεράτου, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας, Ψυχολόγο BSc και Ειδικευόμενη Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια με Μεταπτυχιακό στην Παιδοψυχολογία και την Ψυχολογία Εφήβων
