Μπορεί, λίγο αφότου ξεκινήσει το μωρό μας να σχηματίζει τις πρώτες του συλλαβές, να ξεκινάει το αιώνιο debate για το αν θα πει πρώτα μαμά ή μπαμπά, στην πραγματικότητα όμως δεν μας νοιάζει καθόλου η σειρά προτεραιότητας. Κρεμόμαστε από τα χείλη του έτσι κι αλλιώς για να ακούσουμε την πιο γλυκιά και όμορφη φωνούλα του κόσμου να αρθρώνει τις πρώτες λεξούλες και να κάνει τα πρώτα χαριτωμένα σαρδάμ. Και φυσικά, δεν μπορούμε να συγκρατήσουμε τα δάκρυα χαράς και συγκίνησης όταν επιτέλους ακουστούν, αλλά ούτε και την ανησυχία μας όταν αργούν... Πότε όμως μπορούμε πράγματι να πούμε πως ένα παιδί αργεί να μιλήσει και τι μπορούμε να κάνουμε για να το ενθαρρύνουμε; Η Σοφία Παπαφάνη και η Δώρα Χαρατσάρη, δημιουργοί του Κέντρου Ειδικής Αγωγής Λογοcare, μας εξηγούν και καθησυχάζουν!
Η αλήθεια είναι πως αν υπάρχει μία στάνταρ ερώτηση που δέχονται σχεδόν καθημερινά η Σοφία και η Δώρα, είναι αυτή. Και τις περισσότερες φορές αυτό συμβαίνει επειδή «οι γονείς μπαίνουν ασυναίσθητα σε μια διαδικασία σύγκρισης του παιδιού τους με ένα μεγαλύτερο αδερφάκι, παιδί φίλου ή ξαδελφάκι, αλλά ξεχνούν πως κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης» όπως μας επισημαίνουν. Όμως, «αν αργήσει ένα παιδί να μιλήσει, δεν σημαίνει απαραίτητα πως χρειάζεται να ενταχθεί σε θεραπευτικό πρόγραμμα. Γι’ αυτό, δεν ξεχνάμε πρώτα να εξετάσουμε:
• Το περιβάλλον: Με ποιον περνάει χρόνο; Υπάρχει επικοινωνία στην ελληνική γλώσσα;
• Το σχολείο: Έχει φοιτήσει σε παιδικό σταθμό; Έχει συναναστραφεί με παιδάκια ίδιας ηλικίας;
• Τις συνήθειες: Έχει έρθει σε επαφή με κόσμο πέραν της οικογένειας; Περνάει περισσότερο χρόνο στο σπίτι;
• Το παιχνίδι: Με τι απασχολείται όλη μέρα; Τι παιχνίδια παίζει; Ενισχύεται η επικοινωνία μέσα από αυτά;
• Τη συμπεριφορά: Έχει ευκαιρίες για λεκτική επικοινωνία; Εκπληρώνονται αμέσως οι ανάγκες του;»
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν πάντα τρόποι με τους οποίους μπορούμε κι εμείς, καθώς κι όλοι οι άνθρωποι του περιβάλλοντός μας, να ενθαρρύνουμε το παιδί μας και να το βοηθήσουμε να μιλήσει... «Οι γονείς και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας θέλουν με χαρά να βοηθήσουν και να προσφέρουν στα μικρά παιδιά γνώσεις και εμπειρίες. Είναι σημαντικό να απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή μαζί τους και να διασκεδάζουμε παρέα. Το παιχνίδι είναι ένας από τους βασικούς τρόπους εκπαίδευσης και μάθησης νέων πραγμάτων για το παιδί, κι εμείς είμαστε το πρότυπο μίμησης και το παράδειγμα που θα ακολουθήσει. Φροντίζουμε να του δίνουμε πληροφορίες, να το εκθέτουμε σε ερεθίσματα (εικόνες, αντικείμενα, ενέργειες, υλικά) να βάζουμε ήχο και λόγια σε ό,τι κάνουμε και να του εξηγούμε τι κάνουμε. Θυμόμαστε, ωστόσο, ότι πρέπει πάντα να αφήνουμε χρόνο στο παιδί να ακούσει, να καταλάβει, να σκεφτεί και να πράξει μόνο του στη συνέχεια αυτό που επιθυμεί» εξηγούν η Δώρα κι η Σοφία. Να και 5 πρακτικά και χρήσιμα tips:
1. Αφιερώνουμε καθημερινά χρόνο παίζοντας με το παιδί. Αρχίζουμε να χρησιμοποιούμε στο παιχνίδι λέξεις και διαλόγους που επαναλαμβάνονται συνέχεια.
2. Χρησιμοποιούμε βιβλία με ήχους ζώων και αντικειμένων. Μιμούμαστε και επαναλαμβάνουμε τους ήχους και τις λέξεις που υπάρχουν, προτρέποντας το παιδί να κάνει το ίδιο ενώ παίζει μαζί μας.
3. Παίζουμε με κάρτες εικόνων (ζώα, αντικείμενα, ενέργειες). Εκθέτουμε το παιδί σε καθημερινή επαφή με απλές λέξεις και έννοιες.
4. Τοποθετούμε αγαπημένα αντικείμενα (παιχνίδια) σε θέση που να είναι ορατά αλλά μη προσιτά. Θέλουμε το παιδί να «αναγκαστεί» να επικοινωνήσει μαζί μας προκειμένου να πάρει ή να ζητήσει αυτό που επιθυμεί.
5. Ενισχύουμε θετικά κάθε του προσπάθεια με ένα μπράβο ή παλαμάκια!
Πολύ συχνά, στο πλαίσιο της συζήτησης αυτής, ακούμε να κατηγορείται και γι’ αυτό ο συνήθης ύποπτος, οι οθόνες. Και πράγματι, η οθόνη, σε οποιαδήποτε μορφή της (τηλεόραση, tablet, κινητό) είναι διαδραστική κι είναι λογικό να έλκει το ενδιαφέρον του παιδιού. Η Σοφία και η Δώρα τονίζουν όμως πως η χρήση της μπορεί είτε να ωφελήσει ένα παιδί λεκτικά είτε να περιορίσει την όποια αλληλεπίδραση. Συνεπώς, δεν ξεχνάμε να επιλέγουμε:
• Τηλεόραση - ταινία που δίνει ευκαιρίες για αλληλεπίδραση, π.χ. τι έπαθε το παιδάκι; Τι σκέφτηκε να κάνει εκεί;
• Tablet - παιχνίδι με γνωστικό περιεχόμενο, π.χ. λεξιλόγιο, αφήγηση, κριτική σκέψη, επίλυση προβλήματος.
Μαμά και μπαμπά, για να μην αναρωτιέστε, αυτά είναι τα στάδια ανάπτυξης της ομιλίας του παιδιού!
Ηλικία 0-6 μηνών
• Αναγνωρίζει και γυρνάει το κεφάλι σε ήχους.
• Βγάζει ευχάριστες φωνούλες.
• Μιμείται ήχους που ακούει.
• Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για τις ανάγκες του.
• Χαμογελάει όταν του μιλούν.
• Χρησιμοποιεί τις φωνούλες /b/, /p/ και /m/ όταν μουρμουρίζει.
• Η φωνή του ποικίλλει σε ύψος και ένταση.
Ηλικία 7-12 μηνών
• Καταλαβαίνει και γυρνάει στο όνομά του.
• Μιμείται περισσότερους ήχους.
• Αναγνωρίζει λέξεις καθημερινών αντικειμένων (π.χ. πιπίλα, γάλα).
• Χρησιμοποιεί ποικιλία ήχων όταν μουρμουρίζει.
• Επαναλαμβάνει ήχους και μελωδίες ενηλίκων.
• Χρησιμοποιεί το κλάμα για να προκαλέσει την προσοχή.
• Αρχίζει να μετατρέπει το μουρμούρισμα σε ακατάληπτη ομιλία.
• Παράγει μία ή περισσότερες λέξεις.
• Κάνει χρήση ουσιαστικών.
Ηλικία 13-18 μηνών
• Χρησιμοποιεί μορφές επιτονισμού ενηλίκων.
• Χρησιμοποιεί ηχολαλία και μη καταληπτή ομιλία (νεολογισμούς).
• Εκφράζει 3-20 ή περισσότερες λέξεις (κυρίως ουσιαστικά).
• Συνδυάζει χειρονομίες και λόγο.
• Ζητάει τα περισσότερα από τα αντικείμενα που επιθυμεί.
Ηλικία 19-24 μηνών
• Χρησιμοποιεί λέξεις πιο συχνά.
• Είναι 25-50% κατανοητό στους ξένους.
• Αρχίζει να συνδυάζει ουσιαστικά και ρήματα.
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες.
• Χρωματίζει τη φωνή για τις ερωτήσεις.
• Απαντάει στην ερώτηση «τι είναι αυτό;».
• Κατονομάζει μερικά οικεία αντικείμενα.
• Εκφράζει 50-100 ή περισσότερες λέξεις.
• Αντιλαμβάνεται 300 ή περισσότερες λέξεις.
Ηλικία 2-3 ετών
• Ο λόγος είναι κατανοητός 50-75%.
• Ηχολαλεί όταν συναντά δυσκολίες στον λόγο.
• Ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους.
• Δείχνει εικόνες σε βιβλία ονομάζοντάς τες.
• Κάνει ερωτήσεις με μία ή δύο λέξεις.
• Χρησιμοποιεί φράσεις τριών-τεσσάρων λέξεων, με υποκείμενο-ρήμα-αντικείμενο.
• Κάνει χρήση μερικών προθέσεων, άρθρων, ρημάτων σε ενεστώτα, αόριστο και ομαλό πληθυντικό.
• Εκφράζει 50-250 ή περισσότερες λέξεις, με ραγδαία ανάπτυξη αυτή την περίοδο.
• Αντιλαμβάνεται 500-900 ή περισσότερες λέξεις.
Λογοcare
Διεύθυνση: Χαριλάου Τρικούπη 85Α, Κηφισιά 145 63
Tηλέφωνο: 210 8010 858
Website: www.logocare.gr
Facebook: logocarekifisia
Instagram: @logocare_
Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο 14ο τεύχος του BOOM που μπορείτε να ξεφυλλίσετε και online πατώντας στο εξώφυλλο!
