Κάποιες φορές οι διακρίσεις λόγω φύλου, φυλής, θρησκείας ή εξωτερικής εμφάνισης καμουφλάρονται πίσω από κλισέ φράσεις που ακόμα και αν χρησιμοποιούμε σε μορφή αστείου, ακόμα και αν δείχνουν αθώες, αναπαράγουν επικίνδυνα στερεότυπα. Αν θέλουμε λοιπόν τα παιδιά μας να κάνουν, μικρά έστω, βήματα προόδου προς τον σεβασμό και την αποδοχή όλων των ανθρώπων (και των ζώων), ας προσπαθήσουμε να φιλτράρουμε τις ατάκες που συχνά ξεστομίζουμε αβασάνιστα, τις τόσο ανθεκτικές στο πέρασμα του χρόνου που μοιάζουν σαν να έχουν περάσει στο DNA μας.
«Τα ΄θελε και τα ‘παθε»: Δυστυχώς έχω ακούσει αυτή τη φράση ακόμα και για εξόφθαλμα ακραίες καταστάσεις. Ακόμα και αν φέρουμε κάποια ευθύνη για πολλά από τα δεινά μας, μια εναλλακτική λύση αντί να γινόμαστε ανελέητοι δικαστές -ένας ρόλος που υιοθετούμε εύκολα, ιδιαίτερα μέσα στην οχλοβοή των social media- είναι να αντιμετωπίσουμε με κατανόηση και συμπόνοια το θύμα μιας κατάστασης.
«Τι δουλειά έχει μαζί του η πιτσιρίκα;»: Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν διέπονται από απόλυτους νόμους και η διαφορά ηλικίας δεν αρκεί για να χαρακτηρίσει την ποιότητά τους, ειδικά αν πίσω από μια φράση υπάρχουν υπονοούμενα του τύπου «πήγε μαζί του για τα λεφτά» ή «ένας νεότερος άντρας δεν μπορεί να αγαπήσει μια μεγαλύτερη γυναίκα».
«Αυτό είναι για κορίτσια/για αγόρια»: Είναι εντάξει σε ένα αγόρι να αρέσει το ροζ χρώμα ή ένα κορίτσι να παίζει με αυτοκινητάκια. Ας αφήσουμε τα παιδιά να εξερευνήσουν τις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντά τους απελευθερωμένα από τα στερεότυπα των φύλων που, ίσως, είχαν αποτρέψει εμάς τις ίδιες π.χ. από τα μαθηματικά ή το ποδόσφαιρο.
«Πώς είναι έτσι!»: Εδώ μπορούμε να βάλουμε οτιδήποτε έχει να κάνει με την εμφάνιση ενός ανθρώπου, όπως τα κιλά, το ύψος ή τη μύτη του. Θα ήθελα ο γιος μου να μην κρίνει κανέναν από την εικόνα του και κυρίως να μην κάνει νταηλίκια, υποτιμώντας και χλευάζοντας κάποιον για τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά.
«Θα μείνεις στο ράφι/γεροντοκόρη»: Το γεγονός ότι κάποιος άνθρωπος, άντρας ή γυναίκα, δεν έχει σύντροφο, είτε από επιλογή είτε όχι, δεν καθορίζει ούτε την ικανοποίησή του από τη ζωή ούτε τον χαρακτήρα του.
«Τα αγόρια δεν κλαίνε»: Κι όμως, έχω ακούσει να λένε πολλές φορές στο γιο μου αυτή τη φράση, που κρύβει την επικίνδυνη ιδέα πως τα αγόρια οφείλουν να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους. Δεν υπάρχει τίποτα πιο υγιές από ένα παιδί ανεξαρτήτως φύλου που εξωτερικεύεται χωρίς να φοβηθεί μήπως φανεί ευάλωτο.
«Ο γέρος τα έχει χαμένα»: Όσο δύσκολο κι αν είναι, σε μια κουλτούρα όπου η νεότητα θεωρείται υπέρτατο αγαθό και η τρίτη ηλικία έχει πάψει να ταυτίζεται με τη σοφία της εμπειρίας, οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τους μεγαλύτερους με τον σεβασμό που τους αξίζει.
«Τράβα πλύνε κανένα πιάτο»: Αυτή η φράση κρύβει δύο στερεότυπα: Από τη μία, ότι μια γυναίκα δεν είναι ικανή να οδηγήσει/να υποστηρίξει ένα λογικό επιχείρημα/να εργαστεί/να κυβερνήσει, από την άλλη ότι το πλύσιμο των πιάτων είναι γυναικεία εργασία.
«Τι περίμενε ότι θα συμβεί, αφού έμπλεξε με ξένο...»: Γενικά οποιαδήποτε φράση χρησιμοποιεί την εθνικότητα ενός ανθρώπου σαν εξήγηση του χαρακτήρα του αναπαράγει το ρατσιστικό στερεότυπο ότι κάθε αλλοδαπός είναι εξ ορισμού «σκάρτος» ή «απατεώνας».
«Πώς κάνεις έτσι για ένα ζώο»: Ίσως μάς έχει τύχει να χάσουμε κάποιο κατοικίδιο ζώο και να μην μπορούμε να μοιραστούμε με κανέναν το πένθος μας, από φόβο ότι θα μας χαρακτηρίσουν «υπερβολικούς», «εκκεντρικούς», ακόμα και «τρελούς». Προσπαθώ λοιπόν να διδάξω στο γιο μου ότι τα τετράποδα μπορεί άνετα να είναι μέλη της οικογένειάς μας και πως δεν πρέπει να υποτιμούμε ποτέ την αγάπη που αισθάνεται κάποιος για το σκυλάκι ή το γατάκι του – ή τον πόνο του που το έχασε.
