Ένας από τους μεγαλύτερους προβληματισμούς για τις οικογένειες στη διάρκεια της πανδημίας και της καραντίνας ήταν όχι μόνο η απομόνωση των παιδιών αλλά και η απουσία σωματικής δραστηριότητας. Στην πραγματικότητα όμως αυτό το ζήτημα είναι πολύ παλαιότερο, αφού όλο και περισσότερες έρευνες, και φυσικά η καθημερινή εμπειρία, δείχνουν ότι ακόμα και ένα μεγάλο ποσοστό των πολύ μικρών παιδιών κάνει καθιστική ζωή, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τη σωματική αλλά και την ψυχική υγεία τους.
Τι σημαίνει καθιστική ζωή;
Οι ειδικοί μιλούν, ειδικότερα, για καθιστικές δραστηριότητες που αφορούν οποιαδήποτε, εκτός ύπνου, καταναλώνει λιγότερα από 1,5 μεταβολικά ισοδύναμα (ΜΕΤ). Το μεταβολικό ισοδύναμο είναι η μονάδα μέτρησης για το μεταβολικό κόστος μιας φυσικής δραστηριότητας. Ενδεικτικά, για τους ενήλικες, η παθητική παρακολούθηση τηλεόρασης ισοδυναμεί με 1 ΜΕΤ ανά λεπτό, ενώ το περπάτημα (με ταχύτητα 5,5 χλμ. την ώρα) με 3,6 ΜΕΤ ανά λεπτό.
Πόσο κοινή είναι η καθιστική ζωή στα παιδιά;
Παρόλο που τα παιδιά 6-17 ετών χρειάζονται τουλάχιστον μία ώρα φυσικής (σωματικής) δραστηριότητας την ημέρα σύμφωνα με το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών, μια δημοσκόπηση του 2020 έδειξε ότι μόλις το ένα τέταρτο των μαθητών πιάνει αυτόν το στόχο. Σύμφωνα με μια άλλη μελέτη μεγάλης διαρκείας, σε 766 παιδιά και νέους 11-24 ετών, τα παιδιά 11 ετών αφιερώνουν καθημερινά κατά μέσο όρο έξι ώρες σε καθιστικές δραστηριότητες, χρόνος που στους εφήβους ανεβαίνει στις οκτώ ώρες και στις νέους ενήλικες στις εννέα ώρες.
Γιατί (ακόμα και) τα παιδιά κάνουν καθιστική ζωή;
Αυτό ήταν το ερώτημα μιας μελέτης από την Ιαπωνία (NatureScientificReports). Ερευνητές του Πανεπιστημίου Waseda, αφού συνυπολόγισαν τις κοινωνικο-πολιτισμικές, γεωγραφικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, επιβεβαίωσαν ότι οι ψηφιακές συσκευές (τηλεόραση, υπολογιστής, κινητό) καταλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος του χρόνου των παιδιών. Υπάρχουν, φυσικά, και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη σωματική δραστηριότητά τους, όπως η περιοχή όπου ζουν, οι ώρες που περνούν καθημερινά στο σχολείο, αλλά και λιγότερο προφανείς όπως το μορφωτικό επίπεδο της μητέρας: όσο πιο χαμηλό, τόσο λιγότερο χρόνο φαίνεται να αφιερώνει ένα παιδί σε σωματικές δραστηριότητες.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της καθιστικής ζωής;
Μια έρευνα που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας 2023 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στα παιδιά, και ειδικά στα κορίτσια, σχετίζεται με διάταση της αριστερής καρδιακής κοιλίας, ένα «πρώιμο σημάδι καρδιακής βλάβης» σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνητή, Dr. AndrewAgbaje.
Άλλες μελέτες που έχουν γίνει γενικά για τους κινδύνους της καθιστικής ζωής τη συνδέουν με πλήθος διαταραχών σωματικής αλλά και ψυχικής υγείας, όπως παχυσαρκία, μυοσκελετικά προβλήματα, καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτης, πάνω από δέκα διαφορετικοί τύποι καρκίνου (JournaloftheNationalCancerInstitute), αλλά και άγχος, κατάθλιψη.
Στα παιδιά, επιπλέον, πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν μια σχέση της καθιστικής ζωής με χαμηλότερες κινητικές δεξιότητες, βραδύτερο μεταβολισμό, ακόμα και με συνέπειες στις νοητικές λειτουργίες τους.
Πώς θα προστατεύσουμε τα παιδιά;
«Για την προστασία της καρδιακής υγείας, απευθύνω έκκληση σε γιατρούς και γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά να συμμετέχουν για τουλάχιστον 3-4 ώρες καθημερινά σε σωματικές δραστηριότητες ήπιας έντασης όπως το περπάτημα» συμβουλεύει η DrNiecaGoldbergμε αφορμή τη νέα μελέτη της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας.
Φυσικά, ο καλύτερος τρόπος να βάλουμε σταθερά στην καθημερινότητα των παιδιών μας την άσκηση είναι να τα βοηθήσουμε να βρουν εκείνη που θα αγαπήσουν περισσότερο. «Το περπάτημα, το ποδήλατο, το τζόκιν, ο χορός, η κολύμβηση, όλα αυτά τα πράγματα είναι εξαιρετικές αεροβικές ασκήσεις, όσον αφορά τα οφέλη τους στην υγεία» προτείνει η ειδικός.
