"Δεν υπάρχει τίποτα πιο λυπηρό από ένα σχολείο χωρίς παιδιά", μας λέει η Ελένη Δούκα. Μιλάμε στο τηλέφωνο, είναι Σάββατο απόγευμα, λίγο προτού οι μαθητές της Γ' Λυκείου επιστρέψουν στις τάξεις έπειτα από δύο ολόκληρους μήνες. Ναι, η επόμενη μέρα στο σχολείο θα είναι δύσκολη, οι προετοιμασίες είναι πυρετώδεις, οι νέες συνθήκες πρωτόγνωρες και το άγχος μεγάλο. Αλλά ο ενθουσιασμός των εκπαιδευτικών για τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν και η πίστη στη χαρά και την αξία της ζωής είναι πολύ μεγαλύτερα...
Κυρία Δούκα, η εκπαίδευση στην Ελλάδα δέχτηκε πολλές «δονήσεις» εξαιτίας του κορωνοϊού, παρ’ όλα αυτά μπορούμε να εντοπίσουμε και ορισμένες θετικές συνέπειες. Ποιες είναι αυτές κατά τη γνώμη σας;
Μπορεί τα σχολεία να ήταν κλειστά, στην πραγματικότητα όμως οι σχολικές τάξεις «άνοιξαν» για πρώτη φορά χάρη στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Οι γονείς, και ειδικά των μικρότερων σε ηλικία μαθητών, είχαν επιτέλους τη δυνατότητα να «μπουν» σε μια σχολική τάξη, να συνειδητοποιήσουν πόση δουλειά γίνεται και πόσο δύσκολο και απαιτητικό είναι το έργο του εκπαιδευτικού. Πιστεύω πως έτσι όχι μόνο αναβαθμίστηκε το κύρος των εκπαιδευτικών και εκτιμήθηκε περισσότερο ο ρόλος τους, αλλά χτίστηκε μια νέα σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Και βέβαια, όλο αυτό συνέβη με τη βοήθεια της τεχνολογίας, που τώρα έγινε κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Εξοικειωθήκαμε, μικροί και μεγάλοι, αναπτύξαμε τις απαιτούμενες δεξιότητες, την εντάξαμε στη ζωή μας ως απαραίτητο και πολύτιμο εργαλείο που το αξιοποιούμε στο μέγιστο, χωρίς όμως να μας κατακλύζει. Επιπλέον, ένα από τα σημαντικά πράγματα που κερδίσαμε, παρά την όλη ταλαιπωρία, είναι η συνειδητοποίηση πως η μάθηση μπορεί να συμβεί οπουδήποτε, και όχι μόνο στην τάξη ενός σχολείου. Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι η τεχνολογία σαφώς και δεν υποκαθιστά τη φυσική παρουσία μαθητών και εκπαιδευτικών στην πραγματική τάξη, αλλά είναι μια «βιώσιμη» και αποτελεσματική λύση για τέτοιου είδους δύσκολες συνθήκες.
Θεωρείτε πως οι μαθητές που πρόκειται να κάνουν τη μετάβαση σε κρίσιμες τάξεις θα δυσκολευτούν περισσότερο;
Είναι αλήθεια πως όλες οι γέφυρες, οι τάξεις δηλαδή μετάβασης βαθμίδων από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, από το δημοτικό στο γυμνάσιο και από το γυμνάσιο στο λύκειο, είναι κρίσιμες. Και αυτό γιατί πρέπει να έχει κλείσει σωστά ένας εκπαιδευτικός κύκλος για να ανοίξει ο επόμενος. Προσωπικά, δεν ανησυχώ καθόλου για την κάλυψη της ύλης, διότι εμείς προχωράμε κανονικά με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Όπου αυτό δεν συμβαίνει, πιστεύω ότι ο σωστός προγραμματισμός, η δουλειά και η μεθοδικότητα θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ωστόσο, εκείνο που με προβληματίζει είναι η προσαρμογή στη νέα σχολική πραγματικότητα, που θα είναι δύσκολη. Ξεκινώντας από τα πιο απλά κιόλας που είναι το πρωινό ξύπνημα, η επιστροφή στο αυστηρό και προκαθορισμένο ωράριο και όλες τις απαιτητικές υποχρεώσεις, μέχρι τις πιο σύνθετες προκλήσεις που έχουν προκύψει. Το πώς θα προσαρμοστούμε στα νέα μέτρα ασφαλείας, πώς θα βρούμε τις νέες ισορροπίες, πώς τα παιδιά θα μάθουν να ελέγχουν τη χαρά και τον αυθορμητισμό τους χωρίς να αγγίζουν το ένα το άλλο. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Μέχρι πρότινος, για παράδειγμα, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε προαύλιο σχολείου χωρίς μπάλα. Κι όμως, τουλάχιστον με τις μέχρι τώρα ανακοινώσεις, η μπάλα στο σχολείο απαγορεύεται.
Τα πρωτάκια που θα ξεκινήσουν το μεγάλο σχολείο τον Σεπτέμβριο θα έχουν μείνει για αρκετά μεγάλο διάστημα εκτός σχολικού περιβάλλοντος για έξι μήνες. Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να τα βοηθήσουν;
Σίγουρα τα παιδιά που θα ξεκινήσουν τον Σεπτέμβριο το δημοτικό, θα δυσκολευτούν λίγο παραπάνω και η προσαρμογή τους θα είναι ίσως πιο χρονοβόρα. Μπορεί να χρειαστεί περισσότερη προσπάθεια τόσο από μέρους των παιδιών όσο κυρίως, από μέρους των εκπαιδευτικών τους. Πιστεύω όμως ότι όλα στο τέλος θα πάνε πολύ καλά. Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι δεκτικά στις αλλαγές και προσαρμόζονται πολύ πιο εύκολα από τους ενήλικες. Το θέμα είναι κατά πόσο θα φοβούνται οι γονείς εξαιτίας των συνθηκών και αν θα περάσουν τους φόβους και τις ανησυχίες τους στα παιδιά. Όσο πιο εύκολα προσαρμοστούν οι γονείς, τόσο πιο εύκολα θα προσαρμοστούν και τα παιδιά.
Πολλοί γονείς σκέφτονται να ενισχύσουν τα παιδιά τους με ιδιαίτερα μαθήματα το καλοκαίρι για να μη μείνουν κενά. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Το σχολείο μας, όπως και πολλά άλλα, δίνει στο τέλος της σχολικής χρονιάς επαναληπτικά έντυπα, βασισμένα στην ύλη που καλύφθηκε σε κάθε τάξη. Με αντίστοιχα εγχειρίδια ή με ενισχυτικά μαθήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά να κάνουν μια επανάληψη και να καλύψουν τα όποια κενά. Αρκεί αυτό να έχει γίνει μέχρι τον Ιούλιο. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να ξεκουραστούν τον Αύγουστο. Υπάρχει εσφαλμένα η αντίληψη πως τα παιδιά κάνουν τόσο καιρό διακοπές, όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Έχουν στερηθεί την καθημερινότητα και τους φίλους τους κι έχουν βιώσει μια μεγάλη περίοδο άγχους, έντασης, ανασφάλειας και ανησυχίας για το τι θα γίνει, που κάθε άλλο παρά ξεκούραση ήταν αυτό...
Η πανδημία έφερε μεγάλες αλλαγές αλλά λειτούργησε και εκπαιδευτικά. Ποια είναι τα «μαθήματα» που πιστεύετε πως πήραν τα παιδιά μέσα από αυτή την εμπειρία;
Συνέβη ένα παράδοξο: Αν και ήμασταν σε κοινωνική απόσταση και απομόνωση, αυτό που ενισχύθηκε ήταν το κομμάτι της κοινωνικής αγωγής. Πώς χτίζω τον εαυτό μου και την προσωπικότητά μου σε σχέση με τους άλλους. Πώς μαθαίνω να είμαι υπεύθυνος για μένα αλλά και για τους άλλους. Πώς εκπαιδεύομαι και πειθαρχώ σε μια φιλοσοφία θετικής ψυχολογίας μόνος μου, στο σπίτι. Επιπλέον, πολύ σημαντικό, αναπτυχθήκαμε ως προσωπικότητες, δουλέψαμε την ψυχική ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητά μας, επιστρατεύσαμε την επιμονή, την υπομονή αλλά και το χιούμορ που μας βοήθησε σε κρίσιμες στιγμές. Είδαμε πως τα καταφέραμε και βιώσαμε μια μεγάλη επιβράβευση ως ελληνική κοινωνία. Και πάνω απ’ όλα, συνειδητοποιήσαμε την αξία της ανθρώπινης ζωής και σκεφτόμαστε πλέον πώς θέλουμε να είναι η επόμενη μέρα, με θεμέλια την προσπάθεια και την αισιοδοξία, κι όχι τον φόβο.
Η κυρία Ελένη Δούκα είναι Γενική Διευθύντρια Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτική Ψυχολόγος των Εκπαιδευτηρίων Δούκα.
Διαβάστε αυτό και πολλά ακόμα άρθρα στο καλοκαιρινό τεύχος του BOOM
