Αυτή την παράξενη εποχή της επιδημίας του κορωνοϊού, επιβάλλονται σε όλο τον κόσμο μέτρα που αλλάζουν ριζικά την καθημερινότητα όλων, μικρών και μεγάλων. Το μότο «μένουμε σπίτι» είναι αυτό που ακούμε και βλέπουμε παντού, είναι αυτό που χρειάζεται να κάνουμε πράξη τις τελευταίες εβδομάδες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο τη συνθήκη αυτή. Τι γίνεται λοιπόν όταν το «μένουμε σπίτι» μας φέρνει αντιμέτωπους με δύσκολες καταστάσεις; Οι συνεργάτες του σωματείου ΕΛΙΖΑ και της οργάνωσης «Ένα Παιδί - Ένας Κόσμος» μας δίνουν πολύτιμες συμβουλές και απαντήσεις...
Το «μένουμε σπίτι» μπορεί να σημαίνει ευχάριστες και δημιουργικές στιγμές. Μπορεί, όμως, για κάποιους από εμάς να σημαίνει πως μένουμε περισσότερο από ποτέ αντιμέτωποι με μια δύσκολη κατάσταση - και όχι μόνο με τον ιό. Μένουμε με τον εαυτό μας και ό, τι μας δυσκολεύει σε εκείνον, μένουμε με όποιον άλλον ή και ό,τι άλλο μπορεί να μας δυσκολεύει στο σπίτι… Οι εντάσεις με τον / την σύντροφο, οι ηλικιωμένοι γονείς μας, οι απλήρωτοι λογαριασμοί, οι δύσκολες αναμνήσεις μας. Μέχρι σήμερα οι ρουτίνες της καθημερινότητας μπορεί να μας προστάτευαν από το να δούμε το μέγεθος μιας δυσκολίας ή και να την αναγνωρίσουμε.
- ο χρόνος που σταμάτησε
- η καθημερινότητα που άλλαξε απότομα
- η ακινησία
- η ανεργία
- η φυσική απόσταση από τους οικείους μας
- η φτωχή επικοινωνία στις σχέσεις
- η ψυχική ευαλωτότητα του καθενός μας
- η ανυπαρξία ελέγχου της κατάστασης
- η άγνοια για το πότε θα τελειώσουν όλα αυτά,
... είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που μπορεί να μας επιβαρύνουν ακόμη πιο πολύ αυτή την εποχή. Παλαιότερα ή τωρινά άγχη ξυπνούν και ζητούν απαντήσεις και λύσεις. Κι αν κανείς μέσα σε όλα αυτά έχει να φροντίσει και μικρά παιδιά; Ιδέες και προτάσεις υπάρχουν πολλές. Καμιά φορά όμως οι συνθήκες δε μας επιτρέπουν να τις ακολουθήσουμε όλες. Τι είναι τελικά όμως πιο σημαντικό;
Ας σκεφτούμε πρώτα πώς είναι για τα μικρά παιδιά αυτή η παράξενη εποχή...
Το καθημερινό τους πρόγραμμα άλλαξε πολύ και η αγωνία που είναι διάχυτη αυτόν τον καιρό δεν τα αφήνει ανεπηρέαστα. Τα παιδιά όλων των ηλικιών βιώνουν αυτές τις αλλαγές, αλλά σίγουρα όχι με τον ίδιο τρόπο. Ένα βρέφος ή ένα πολύ μικρό παιδί για παράδειγμα μπορεί να μην αντιλαμβάνεται ακριβώς τους λόγους εξαιτίας των οποίων άλλαξε η καθημερινότητά του, αλλά νιώθει την αγωνία των οικείων του, τη γιαγιά ή την νταντά που σταμάτησε να έρχεται στο σπίτι ή τη μαμά που είναι πάντα σπίτι, αλλά όχι, όπως πριν, διαθέσιμη. Ένα μεγαλύτερο παιδί μπορεί να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει μια αρρώστια, που όλοι πρέπει να προσέχουν, αλλά αν δεν του εξηγήσουμε καλά όσα συμβαίνουν μπορεί να διαστρεβλώνει τα πράγματα και να μπερδεύεται πολύ. Τα παιδιά που ήταν ενταγμένα σε παιδικούς σταθμούς ή νηπιαγωγεία και συμμετείχαν σε μια σειρά από δραστηριότητες έχασαν τη δική τους καθημερινότητα εκτός σπιτιού, που τους επέτρεπε να συναναστρέφονται συνομήλικούς τους και να έχουν τη δική τους, αυτόνομη ζωή.
Οι αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών
Τα συναισθήματα των μικρών παιδιών είναι αντίστοιχα με αυτά των μεγάλων, αλλά η έκφρασή τους διαφέρει. Η ηλικία είναι ένας καθοριστικός παράγοντας μιας και τα παιδιά εκφράζονται ανάλογα με τα μέσα που διαθέτουν. Τα βρέφη και τα πολύ μικρά παιδιά που δε μπορούν να εκφραστούν με λόγια δείχνουν τα όσα νιώθουν με τη συμπεριφορά ή και το σώμα τους. Είναι σύνηθες τα παιδιά να γίνονται απαιτητικά και να διεκδικούν την προσοχή των μεγάλων με κάθε τρόπο. Συχνά, λοιπόν, παλινδρομούν και μπορεί να διαταράσσεται ο ύπνος τους ή και το φαγητό τους. Μπορεί να αισθάνονται την ανάγκη να είναι πολύ κοντά με αυτούς που τα φροντίζουν και να νιώθουν αγωνία και φόβο όταν απομακρύνονται έστω και για λίγο. Εκρήξεις θυμού, μεγαλύτερη επιθετικότητα, συχνό κλάμα, υπερκινητικότητα, απόσυρση είναι κάποιοι από τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά επικοινωνούν πόσο καλά έχουν παρατηρήσει τα όσα συμβαίνουν γύρω τους. Τα παραπάνω μπορεί να μην ήταν τόσο ορατά τις πρώτες μέρες της καραντίνας. Αργότερα όμως και καθώς τα παιδιά βιώνουν την παράταση του «μένουμε σπίτι» αντιλαμβάνονται και νιώθουν ότι δεν πρόκειται για ένα απλό διάλειμμα ή διακοπές.
Μικροί και μεγάλοι «μένουμε σπίτι»
Μικροί και μεγάλοι, λοιπόν, καλούνται να ζήσουν μαζί μέσα στο σπίτι με όλα όσα νιώθουν. Δεν υπάρχουν εύκολες συνταγές για τη συμβίωση αυτή. Η αναγνώριση ότι για όλους ανεξαιρέτως αυτή είναι μια πρωτόγνωρη και δύσκολη εμπειρία αποτελεί ένα πρώτο βήμα. Χρειάζεται κανείς να θυμάται ότι δεν υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος για να διαχειριστεί αυτή την κρίση (όπως και όλες τις άλλες άλλωστε), αλλά και πως η σύγκριση με το πώς τη βιώνουν οι άλλοι δεν είναι βοηθητική. Εμπιστευτείτε λοιπόν τους ρυθμούς σας, αναγνωρίστε τις δυνάμεις σας, διαλέξτε τις δραστηριότητες που σας ευχαριστούν και σας ταιριάζουν και μην απογοητευτείτε όταν κάτι πάει στραβά... Βρείτε μαζί με τα παιδιά τη δική σας συνταγή!
Κρατώντας αυτά στο νου, είναι σημαντικό οι μεγάλοι να προσπαθήσουν να συνοδεύσουν τα μικρά παιδιά σε αυτήν την περιπέτεια αναγνωρίζοντας τα συναισθήματά τους, διατηρώντας ανοιχτούς τους δρόμους επικοινωνίας, δίνοντας πληροφορίες με τρόπο απλό και ξεκάθαρο. Κι αν κάποια στιγμή οι μεγάλοι αισθανθούν ότι οι συνθήκες τους ξεπερνούν ή τους εξαντλούν, χρειάζεται να θυμηθούν πως δεν είναι οι μόνοι, ούτε και πρέπει να μείνουν μόνοι. Ας μοιραστούν τα όσα νιώθουν με τους δικούς τους ανθρώπους και ας μη διστάσουν να αναζητήσουν υποστήριξη από επαγγελματίες ψυχικής υγείας που βρίσκονται πίσω από τηλεφωνικές γραμμές. Γιατί το μαζί είναι εφικτό!
BOOM info: To Σωματείο ΕΛΙΖΑ με στόχο την πρόληψη της κακοποίησης και προκειμένου να βρίσκεται με ουσιαστικό τρόπο δίπλα σε ευάλωτες οικογένειες, υλοποιεί σε συνεργασία με την οργάνωση «Ένα Παιδί - Ένας Κόσμος», το καινοτόμο Κοινοτικό Πρόγραμμα «ΒΗΜΑ». Με κύριο άξονα εργασίας την πρόληψη και την πρώιμη παρέμβαση για κάθε τύπο οικογένειας, το «ΒΗΜΑ» υποδέχεται γονείς με παιδιά προσχολικής ηλικίας στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους του «Ένα Παιδί - Ένας Κόσμος», και προσφέρει δωρεάν στοχευμένες υπηρεσίες και δράσεις για το παιδί, την οικογένεια και την κοινότητα, σύμφωνα με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα. Μέσα στα επτά πρώτα χρόνια λειτουργίας του Προγράμματος, έχουμε ήδη στηρίξει 360 οικογένειες και 720 παιδιά, ενώ περισσότεροι από 1.450 γονείς, παιδαγωγοί και επαγγελματίες ψυχικής υγείας έχουν συμμετάσχει σε δράσεις ευαισθητοποίησης.
Μάθετε περισσότερα εδώ και εδώ
Ευχαριστούμε θερμά για το κείμενο και τις πληροφορίες τις ψυχολόγους Κατερίνα Υδραίου, Παυλίνα Λασκαράτου και Αγγελική Συλλιγαρδάκη που συντονίζουν το Πρόγραμμα πρόληψης και πρώιμης παρέμβασης «ΒΗΜΑ», μία συνεργασία της οργάνωσης «Ένα Παιδί - Ένας Κόσμος» και του σωματείου ΕΛΙΖΑ
Μικροί και μεγάλοι «μένουμε σπίτι»: Ακούμε τον εαυτό μας, ακούμε τα παιδιά μας και μαζί φτιάχνουμε τη δική μας συνταγή
