Με παραδείγματα βγαλμένα από την καθημερινότητα των παιδιών, εξηγεί η συμβουλευτική ψυχολόγος Φρόσω Φωτεινάκη μία παράξενη αλλά τόσο σπουδαία λέξη στο νέο παιδικό βιβλίο της, που έγινε αφορμή για μία ακόμα αληθινά αποκαλυπτική συνέντευξή μας.
Κυρία Φωτεινάκη, πώς προέκυψε η ιδέα του νέου παιδικού βιβλίου σας;
Η ιδέα ήρθε από την οδυνηρή συνειδητοποίηση της βιαιότητας που χαρακτηρίζει την εποχή και την κοινωνία μας. Βία στις σχέσεις, στις οικογένειες, στα σχολεία, στους δρόμους. Αποφάσισα λοιπόν να δώσω τη δική μου απάντηση. Η ενσυναίσθηση είναι η ισχυρή ικανότητα που επιδρά κατασταλτικά σε κάθε βίαιη και σκληρή συμπεριφορά, μυώντας μας στον σεβασμό του εαυτού μας και των άλλων. Μας επιτρέπει να επικοινωνούμε και να ζούμε σε αυτό τον πολύπλοκο, διαφορετικό και απαιτητικό κόσμο με ασφάλεια. Όπως γράφει ο Roger Ebert: «Πιστεύω πως η ενσυναίσθηση είναι η πλέον απαραίτητη ποιότητα πολιτισμού».
Τι διακρίνει την ενσυναίσθηση από έννοιες όπως η συμπόνια;
Ο Ehmann παρατηρεί ότι η έννοια «συμπόνια» εμπεριέχει στοιχεία όπως ο οίκτος, η λύπηση, που δεν χαρακτηρίζουν την ενσυναίσθηση. Για παράδειγμα, βλέποντας έναν άστεγο, ίσως κάποιος αισθανθεί λύπηση και επιλέξει να του αφήσει κάποια χρήματα. Αυτό είναι συμπόνια. Αν, από την άλλη, κάνουμε μια προσπάθεια να δούμε τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια, αν αναρωτηθούμε πώς είναι η δική του ζωή και ποια ζωή θα του άρεσε, ίσως αν κάναμε και μια συζήτηση μαζί του, τότε θα μπορούσαμε να πούμε πως δείξαμε ενσυναίσθηση, διότι προσπαθήσαμε να δούμε τη ζωή μέσα από τα μάτια του. Η ενσυναίσθηση είναι ένας συντονισμός της ψυχής, είναι η στιγμή που –όπως γράφω και στο βιβλίο μου– οι καρδιές μας χτυπούν στον ίδιο ρυθμό. Πόσο καταπληκτικό είναι αυτό;
Πιστεύετε ότι ακόμα περιμένουμε κυρίως από τα κορίτσια να αναπτύξουν ενσυναίσθηση, ότι συνεχίζουμε να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας διαφορετικά ανάλογα με το φύλο τους;
Παρότι διανύουμε μια εποχή με πολλές πηγές ενημέρωσης και προβληματισμού αναφορικά με τα έμφυλα στερεότυπα, όσα έχουμε εσωτερικεύσει ως γενιά από το δικό μας μεγάλωμα επιμένουν και αναδύονται. Ακόμα και σήμερα διατηρούμε διαφορετικές προσδοκίες, για παράδειγμα, από ένα κορίτσι να είναι κατανοητικό και ευαίσθητο, ενώ από ένα αγόρι δυναμικό και ανθεκτικό. Βλέπω γονείς να ανησυχούν για το πώς θα τα καταφέρει, π.χ., στη ζωή το ευαίσθητο αγόρι τους. Λέω συχνά ότι η ενσυναίσθηση, η επαφή με το συναίσθημά μας, η ευαισθησία, δεν είναι αδυναμία, αλλά μια υπερδύναμη που μας συνδέει με τον εαυτό μας και με τους άλλους με τρόπο ουσιαστικό και ενδυναμωτικό.
Τελικά, τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση από εμάς, τους «μεγάλους»;
Τα παιδιά στέκονται ενσυναισθητικά από την προσχολική ηλικία εκδηλώνοντας τρυφερότητα και συμπαράσταση στους γονείς, στους δασκάλους, στους συμμαθητές, στα ζώα. Φυσικά το κατά πόσο θα δοθεί χώρος σε αυτή την τρυφερή τους στάση απέναντι στους άλλους θα εξαρτηθεί από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν, από τη θέση της ενσυναίσθησης ως αξίας μέσα στην οικογένεια, από την παρουσία της ανάμεσα στο ζευγάρι –δεν είναι καθόλου τυχαία η επιλογή μου να μπει και μια ιστορία ενσυναίσθησης και αμοιβαίας κατανόησης ανάμεσα στο ζευγάρι στο βιβλίο–, αλλά και από το κοινωνικό βλέμμα της οικογένειας.
Διαβάστε αυτό και πολλά ακόμα άρθρα στο νέο τεύχος του BOOM που μπορείτε να διαβάσετε online πατώντας το εξώφυλλο!
