Υπευθυνότητα, ενσυναίσθηση, προσφορά, σεβασμός, οικολογική συνείδηση, εθελοντισμός: Συμπεριφορές και χαρακτηριστικά που περιγράφουν έναν ενεργό πολίτη, που τον αφορά ό,τι συμβαίνει γύρω του και δεν «ιδιωτεύει». Πώς, όμως, θα εκπαιδεύσουμε τα παιδιά από νωρίς, προκειμένου να καλλιεργήσουν αυτά τα χαρακτηριστικά; Η Αγγελική Σπυρακοπούλου μάς δίνει μερικές ιδέες που μπορούν να εφαρμοστούν στο σχολείο αλλά και το σπίτι...
Ποιοι είναι οι κανόνες συμπεριφοράς που ισχύουν σε μια τάξη του «Littles» με σκοπό να εμφυσήσουν στα παιδιά τα χαρακτηριστικά του ενεργού πολίτη;
Στο «Littles», από την πρώτη ημέρα που ξεκινάει, ένας μικρός μαθητής γνωρίζει την έννοια της «συμφωνίας». Ο «κανόνας» αντικατοπτρίζει περισσότερο τη λογική ότι ο ενήλικας επιβάλλει κάποιες σταθερές. Εμείς επιδιώκουμε να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά για ποιον λόγο επιλέγουμε να υιοθετήσουμε ή όχι ορισμένες συμπεριφορές. Ενεργοποιείται έτσι η κρίση τους από μικρή ηλικία. Ό,τι εφαρμόζεται στο σχολικό πλαίσιο, μπορεί να εφαρμοστεί και στο σπίτι, και πρόκειται για απλές αλλά πολύ ουσιαστικές πρακτικές:
- Στο σχολείο είμαστε όλοι υπεύθυνοι για τα παιχνίδια, την καθαριότητα της τάξης, το μάζεμα των πιάτων κλπ. Εδώ όλοι βοηθάμε, παιδαγωγοί και παιδιά. --> Υπευθυνότητα
- Σεβόμαστε τον διπλανό μας όταν μιλάει ή καθώς περιμένουμε τη σειρά μας σε ένα παιχνίδι, ή ακόμα και στον «κύκλο» της τάξης, όπου λέμε τα νέα μας. --> Σεβασμός
- Μαθαίνουμε πώς είναι να μπαίνουμε στη θέση του άλλου, κάνοντας στον εαυτό μας την εξής ερώτηση: «Θα μου άρεσε αν μου το έκαναν αυτό;». --> Ενσυναίσθηση
- Ανήκουμε σε ένα σύνολο που ονομάζεται οικογένεια, σε ένα μεγαλύτερο που ονομάζεται σχολείο και σε ένα ακόμα μεγαλύτερο, την κοινότητα. Γι’ αυτό, οι επισκέψεις και οι δράσεις των παιδιών στο σχολικό πλαίσιο έχουν και κοινωνικό χαρακτήρα. Η επίσκεψη σε ένα γηροκομείο, η αναδάσωση, ο εθελοντισμός, το να φροντίσουμε τα αδέσποτα και άλλες παρόμοιες δράσεις συντελούν προς αυτήν την κατεύθυνση. --> Είμαστε μέρος ενός συνόλου.
- Πόσες φορές έχουμε παρατηρήσει μικρούς μαθητές να κουβαλούν την τσάντα του φίλου τους στο σχόλασμα, να τους δένουν τα κορδόνια, να τους προσφέρουν λίγο από το φαγητό τους, να ρωτούν για ποιον λόγο απουσιάζει ένας συμμαθητής τους και στη συνέχεια να του ετοιμάζουν ζωγραφιές. Ο συναισθηματικός πλούτος των παιδιών είναι τεράστιος. Ο ενήλικας το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να υπογραμμίσει αυτές τις πράξεις και, τότε, ξαφνικά αυτές θα πολλαπλασιαστούν. --> Βοηθάμε τον φίλο μας, ενδιαφερόμαστε για τον διπλανό μας.
Με ποιους τρόπους μπορεί μια απλή, καθημερινή βόλτα στην παιδική χαρά να μετατραπεί σε «μάθημα» οικολογικής συνείδησης;
- Ας γεμίσουμε τα παγούρια μας. Αναλογιστείτε πόσα πλαστικά μπουκαλάκια και ποτήρια καταναλώνουμε όσο βρισκόμαστε εκτός σπιτιού...
- Καθώς πηγαίνουμε στο πάρκο, ας διαλέξουμε μια πιο «πράσινη» διαδρομή. Έτσι θα μας δοθεί η δυνατότητα να συζητήσουμε με τα παιδιά για τα δέντρα, τα χρώματά τους, τα διαφορετικά φύλλα, τις αλλαγές τους ανάλογα με την εποχή. Τα παιδιά ενθουσιάζονται με το να παρατηρούν τους καρπούς και να μαζεύουν «μικρούς θησαυρούς»! Έτσι ένα παιδί θα αγαπήσει τη φύση, γιατί θα τη γνωρίσει με τις αισθήσεις του από την παιδική ηλικία και μελλοντικά θα τη φροντίσει και θα νοιαστεί!
- Ας μαζέψουμε τα σκουπίδια που συναντάμε. Υπάρχουν παιχνίδια στην αγορά —σαν μεγάλες λαβίδες— που μπορεί να λειτουργήσουν ως προέκταση του χεριού, και τότε μια απλή βόλτα προς ή από το πάρκο μπορεί να εξελιχθεί σε «κυνήγι»... σκουπιδιών! Θα διαπιστώσετε τη χαρά και την ικανοποίηση των παιδιών στο τέλος, αφού αντιληφθούν τον όγκο σκουπιδιών που συνέλεξαν.
- Αν χρειάζεται μεταφορικό μέσο προς το πάρκο, ας χρησιμοποιήσουμε ποδήλατο και όχι αυτοκίνητο. Τα παιδιά σίγουρα το προτιμούν, και μας δίνεται με αυτόν τον τρόπο η ευκαιρία να μιλήσουμε για τους κανόνες ασφαλείας στον δρόμο, καθώς και για τα οφέλη στο περιβάλλον από τα εναλλακτικά μέσα μετακίνησης.
- Στο πλαίσιο της οικολογικής συνείδησης, μην ξεχάσετε να μιλήσετε για τα ζώα αυτού του πλανήτη, π.χ. με αφορμή κάποιο αδέσποτο που μπορεί να συναντήσετε. Εξοικει-ώστε τα παιδιά με τις υπάρξεις της φύσης, εξηγώντας τι αντίκτυπο έχουν οι ανθρώπινες ενέργειες στη δική τους ασφάλεια και ζωή.
Πώς μπορεί ένα παιδί τριών ετών μέσα από απλά παραδείγματα να αντιληφθεί την αξία του εθελοντισμού;
Τα παιδιά αφουγκράζονται την καθημερινότητα μαζί με εμάς, και οφείλουμε να τα εκθέσουμε σε αυτήν και όχι να δημιουργήσουμε ένα στείρο περιβάλλον. Στο σχολείο, λοιπόν, συλλέξαμε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης για τους πυρόπληκτους στο Μάτι, είδη πρώτης ανάγκης για τα θαλάσσια ζώα που είχαν πληγεί από την πρόσφατη ρύ-πανση του Σαρωνικού, αλλά και χρηστικά αντικείμενα για παιδιά που ζουν σε μονάδες προστασίας. Πολλές φορές, οι μικροί μαθητές έχουν μοιραστεί μαζί μας ότι τα παιχνίδια με τα οποία δεν παίζουν πια, μερικά ρούχα τους, μερίδες φαγητού που μπορεί να περισσεύουν και πάρα πολλά άλλα τα προσφέρουν απλόχερα και συγκινητικά μαζί με τους γονείς τους σε άλλες οικογένειες που έχουν περισσότερη ανάγκη. Τέτοια απλά αλλά ουσιαστικά παραδείγματα δια-μορφώνουν την έννοια της προσφοράς σε αυτήν την τόσο μικρή ηλικία.
Ένας ενεργός πολίτης οφείλει να είναι καλά ενημερωμένος για ό,τι συμβαίνει γύρω του και να διεκδικεί τα δικαιώματά του, χωρίς όμως να καταπατά τα δικαιώματα των άλλων. Υπάρχουν τρόποι να εκπαιδευτεί από νωρίς ένα παιδί ώστε να βρει αυτή την ισορροπία;
Ο σύγχρονος τρόπος διαπαιδαγώγησης υπογραμμίζει ότι τα παιδιά δεν πρέπει να μεγαλώνουν πλέον με κέντρο το εγώ. «Να γίνω ο πιο καλός μαθητής στην τάξη». «Να διεκδικώ πάντα τα δικαιώματά μου με κάθε κόστος». «Να βάζω σε προτεραιότητα μόνο το τι θέλω εγώ». Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας σαφώς θα μάθει μέσα σε ένα σχολικό περιβάλλον να αναγνωρίζει τα θέλω του, τα συναισθήματά του και τις ανάγκες του, αλλά παράλληλα θα μάθει να είναι σε θέση να αναγνωρίζει και να σέβεται τον διπλανό του. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό που λείπει ιδιαίτερα από την ελληνική κοινωνία και στον τρόπο αντίληψής μας. Μαθαίνουμε στα παιδιά να το πουν στη δασκάλα τους αν τα ενοχλήσει κάποιος στο σχολείο. Τους μαθαίνουμε όμως, πως αν ενοχλήσει κάποιος τον συμμαθητή τους, αυτό τα αφορά εξίσου και ίσως ακόμη περισσότερο; Άρα, η σκοπιά πλέον πρέπει να αλλάξει. Και θα αλλάξει από τις μικρές ηλικίες, όταν μαθαίνουμε να λειτουργούμε μέσα σε ομάδες. Ένα ομαδικό-συνεργατικό εκπαιδευτικό σύστημα βοηθάει τα παιδιά να λειτουργούν αρμονικά μέσα στο σύνολο, να συνεργάζονται, να διαφωνούν, να αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν περισσότερες από μια λύσεις και να αποφασίζουν ποια είναι η πιο κατάλληλη κάθε φορά. Μαθαίνουν να ακούν τον διπλανό τους, να σέβονται τη σειρά του, τη γνώμη του, να σέβονται τη διαφορετικότητα! Τέτοιους ανθρώπους θέλουμε: με συναισθηματική νοημοσύνη και εσωτερική ισορροπία.
Διεύθυνση: Θ. Δηληγιάννη 11, 14561 Κηφισιά
Email: info@littles.gr
Tηλέφωνo: 210 80 73 054
Website: www.littles.gr
Instagram: @ littles_preschool_education
Facebook: @littles.gr
Credits
Photos: Δανάη Ίσαρη
Τοποθεσία: Noel
Διαβάστε ολόκληρο το 2ο τεύχος του BOOM εδώ!
