Είμαστε στο πάρκο με τον γιο μας, όταν αρχίζει να πετάει παιχνίδια σε άλλα παιδιά και να τα σπρώχνει. Ίσως δεν αντισταθούμε στον πειρασμό να του βάλουμε τις φωνές, αλλά ξέρουμε ήδη ότι ένα ξέσπασμα με φωνές είναι λάθος. Γνωρίζουμε όμως ότι ακόμα και μια πιο ήπια δημόσια επίπληξη μπορεί μακροπρόθεσμα να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξή του;
Όπως εξηγεί η εκπαιδευτική ψυχολόγος Claire O’ Mahony, καλό είναι να αποφεύγουμε να προσπαθούμε να διορθώσουμε μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά του μπροστά σε άλλους. «Ένας γονέας που επανειλημμένως βάζει τις φωνές στο παιδί του ή το επιπλήττει δημοσίως, ανεξαρτήτως από τους λόγους για τους οποίους το κάνει, μπορεί να του προκαλέσει αμηχανία, έως και να το κάνει να αισθανθεί ταπεινωμένο, πράγμα που ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του στο μέλλον».
Ακόμα και εμείς, π.χ., όταν δεχόμαστε μια παρατήρηση από τον προϊστάμενό μας μπροστά σε συναδέλφους νιώθουμε την αυτοπεποίθησή μας να κατρακυλά στα Τάρταρα. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να φανταστούμε πώς νιώθει ένα μικρό παιδί. Τι μπορούμε να κάνουμε όμως για να πειθαρχήσει σε έναν δημόσιο χώρο;
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία
Δίνουμε το παράδειγμα: Προσπαθούμε να αποφύγουμε στο σπίτι τις συμπεριφορές που δεν θα μας άρεσε να δούμε στο παιδί μας, όπως συμβουλεύει ο ψυχολόγος Edward Christophersen, Ph.D. «Το παιδί μαθαίνει μιμούμενο τον γονιό» συνοψίζει ο ειδικός.
Δοκιμάζουμε τη θετική επιβράβευση: Αναγνωρίζουμε και επιβραβεύουμε και -κυρίως- τις επιθυμητές συμπεριφορές του. «Αν ένα νήπιο παίζει όμορφα, υποστηρίξτε το δίνοντάς του προσοχή και συμμετέχοντας κι εσείς στο παιχνίδι του. Έτσι χτίζετε την αυτοεκτίμησή του και το ενθαρρύνετε να εκφράζει σεβασμό» εξηγεί ο Christophersen.
Παίρνουμε κάποια μέτρα πριν από μια οικογενειακή έξοδο: Για παράδειγμα, αν ξέρουμε ότι ένα μικρό παιδί θα εκδηλώσει κούραση και ανία σε μια πολύωρη κοινωνική εκδήλωση, φροντίζουμε εκ των προτέρων να υπάρχει κάποιος έμπιστος για να το απασχολήσει δημιουργικά. Ή αν πριν από μια επίσκεψη σε κατάστημα υποψιαζόμαστε ότι θα αρχίσει να ζητάει να αγοράσουμε όλα τα παιχνίδια, θέτουμε όρια. Π.χ., συμφωνούμε μαζί του από το σπίτι ακόμα ότι θα αγοράσουμε μόνο ένα παιχνίδι.
Πέντε σενάρια καταστροφής
Είναι αναπόφευκτο, παρ’ όλα αυτά, να αντιμετωπίσουμε κάποιες τουλάχιστον αμήχανες καταστάσεις. Πώς αντιδράμε σε μερικά από τα πιο συνηθισμένα σενάρια;
#1 Το 3χρονο παιδί μας καταφεύγει σε ένα επικό tantrum σε κατάστημα. Βγαίνουμε μαζί έξω, αλληλεπιδρώντας μαζί του όσο το δυνατόν λιγότερο μέχρι να ηρεμήσει. «Αν προσπαθήσετε να του μιλήσετε ή να το επιπλήξετε εκείνη τη στιγμή, δεν θα σας ακούσει» σχολιάζει η παιδοψυχίατρος Kyle Pruett, M.D.. Μόνο μετά το ξέσπασμα μπορούμε να κάνουμε μια ψύχραιμη συζήτηση μαζί του για το γεγονός.
#2 Σε ένα πάρτι γενεθλίων το 5χρονο παιδί μας προσπαθεί να επιβληθεί στο παιχνίδι της παρέας του. Αν η συμπεριφορά του δεν είναι αποτέλεσμα π.χ. πείνας ή κούρασης, αποφεύγουμε να παρεμβούμε, εκτός φυσικά αν απειλείται η ασφάλεια των άλλων παιδιών. Το αφήνουμε να καταλάβει μόνο του, από τις αντιδράσεις των συνομηλίκων του (π.χ. από το γεγονός ότι παύουν να του δίνουν προσοχή), ότι μια συμπεριφορά του είναι μη αποδεκτή.
#3 Το 4χρονο παιδί μας σχολιάζει φωναχτά την εξωτερική εμφάνιση ενός αγνώστου στο δρόμο. «Αν μιλάει δυνατά, εμείς απαντάμε χαμηλόφωνα» συμβουλεύει η παιδαγωγός Judith Leipzig. «Προσπαθούμε να λύσουμε τις απορίες του με απλό και ειλικρινή τρόπο». Μπορεί, π.χ., να μας ρωτήσει: «Μαμά, αυτός ο άνθρωπος είναι τέρας;». Τότε, θα του απαντήσουμε: «Όχι, είναι άνθρωπος». Αν συνεχίσει λέγοντας: «Γιατί είναι έτσι;», μπορούμε να πούμε ότι «αυτή είναι η κατασκευή του σώματός του» ή «δεν ξέρω». Δεν απαιτούμε από το παιδί μας να του ζητήσει συγγνώμη, γιατί δεν τον πλήγωσε σκόπιμα. Αν αισθανόμαστε άσχημα, μπορούμε να του ζητήσουμε εμείς μια σύντομη συγγνώμη.
#4 Το 5χρονο παιδί μας «παραφέρεται» στην παιδική χαρά, π.χ. πετάει χαλίκια σε άλλα παιδιά. Του προτείνουμε κάποιο άλλο, πιο ήρεμο παιχνίδι. Αν η συμπεριφορά του επιμένει, το παίρνουμε μαζί μας σε ένα παγκάκι για μερικά λεπτά. Εκεί μπορούμε να το ρωτήσουμε: «Θα μου το πεις όταν είσαι έτοιμος να γυρίσεις στους φίλους σου και να παίξεις όμορφα μαζί τους;». Σε περίπτωση που ούτε αυτό φέρει αποτέλεσμα, φεύγουμε από την παιδική χαρά.
#5 Το 6χρονο παιδί μας αναστατώνει το εστιατόριο όπου έχουμε βγει για φαγητό, π.χ. τρέχοντας ανάμεσα στα τραπέζια. Συνήθως τέτοιες συμπεριφορές πυροδοτούνται από την ανία και την πείνα. Ας δοκιμάσουμε λοιπόν αν αργεί το φαγητό να του δώσουμε κάποιο υγιεινό σνακ. Καλό είναι επίσης να φέρουμε μαζί μας υλικά που θα το απασχολήσουν, όπως μαρκαδόρους και μπλοκ ζωγραφικής. Αν παρ’ όλα αυτά η κατάσταση κλιμακωθεί, βγαίνουμε για μια βόλτα στο τετράγωνο για να εκτονώσει την ενέργειά του. Γενικά, έχουμε κατά νου πως όσο περισσότερο αισθάνεται ένα παιδί στο εστιατόριο ότι του δίνουμε προσοχή, τόσο λιγότερο πιθανό είναι να καταφύγει σε ανεπιθύμητες συμπεριφορές.
