Ίσως έχουμε συνδέσει κάθε χρόνο την 28η Οκτωβρίου με πολύ συγκεκριμένες παραδόσεις όπως η σχολική γιορτή και η παρέλαση. Ας δοκιμάσουμε όμως να τη γιορτάσουμε και κάπως αλλιώς: επιστρατεύοντας αξιόλογο υλικό, από την τέχνη και την ιστορία, στο σπίτι μας ή σε ένα ταξίδι, ώστε να μιλήσουμε στα παιδιά για το βαθύτερο νόημά της και τις προεκτάσεις του. Ειδικά φέτος που, με δύο πολέμους να μαίνονται τόσο κοντά μας, συνειδητοποιούμε πόσο εύθραυστη είναι η ειρήνη.
Επισκεπτόμαστε ιστορικά μνημεία: Εκμεταλλευόμαστε την ημέρα, που για τους περισσότερους είναι αργία, για μια κοντινή εξόρμηση: για παράδειγμα, στο σπίτι του Ιωάννη Μεταξά στην Κηφισιά, που η εγγονή του ανοίγει κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου για όσους θα ήθελαν να επισκεπτούν τον χώρο όπου ακούστηκε το ιστορικό «Όχι», στα Καλάβρυτα και στον Τόπο της Θυσίας, όπου στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής εκτελέστηκαν όλοι οι άνδρες και τα αγόρια άνω των 14 ετών, αλλά και στο Σκοπευτήριο στην Καισαριανή, άλλοτε τόπο εκτέλεσης όσων αντιστέκονταν στους κατακτητές. Συζητάμε, με τρόπο όσο το δυνατόν πιο φιλικό και κατανοητό για την ηλικία τους, για τη γενναιότητα των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για να είναι ελεύθεροι αλλά και για τα κίνητρα που κάνουν έναν λαό να γίνεται εχθρός με έναν άλλο, όπως ο φανατισμός και η απληστία κάποιων αρχηγών.
Διαβάζουμε βιβλία: Όπως είναι «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» της Άλκης Ζέη, που περιγράφει το πώς αλλάζει η ζωή του μικρού Πέτρου από τη στιγμή που ακούει για πρώτη φορά τις σειρήνες του πολέμου. Ή το «Κόκκινη Κλωστή Δεμένη» της Ζωρζ Σαρή, για τις αντιστασιακές πράξεις της νεαρής ηρωίδας της, που δεν φοβόταν την Γκεστάπο. «Στα χρόνια της Κατοχής διαλέξαμε το δρόμο της ζωής» είχε πει η Ζωρζ Σαρή, η οποία μπορεί να γίνει για τα παιδιά πρότυπο δύναμης κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες. Ένα ακόμα κλασικό ανάγνωσμα είναι, φυσικά, «Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ», ως ένα μοναδικό αυθεντικό ντοκουμέντο γραμμένο από παιδί και μάλιστα με λογοτεχνικό τρόπο που θα ζήλευαν πολλοί μεγάλοι.
Παρακολουθούμε ταινίες: Ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά μπορούν να παρακολουθήσουν το αντιπολεμικό animation «Ο πόλεμος δεν είναι παιχνίδι!» (θα το βρείτε δωρεάν στο YouTube με τίτλο «Oscuro Cardinal»). Για τα μεγαλύτερα υπάρχουν πολλές επιλογές όπως το φιλμ του Ρομπέρτο Μπενίνι «Η ζωή είναι ωραία», όπου ένας πατέρας προσπαθεί να προστατεύσει την οικογένειά του από τη φρίκη ενός στρατόπεδου συγκέντρωσης, ή «Το παιδί με τη ριγέ πιτζάμα», που παρουσιάζει τη φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα σε γιο αξιωματούχου του γερμανικού στρατού και έναν μικρό φυλακισμένο σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Συζητάμε για το νόημα της σημερινής ημέρας: Γιατί δύο παιδιά μπορεί να είναι φίλοι ενώ οι μπαμπάδες τους να πολεμούν μεταξύ τους; Γιατί κάποιοι ρισκάρουν τη ζωή τους για να είναι ελεύθεροι; Τι κάνει τους ανθρώπους να συνεχίζουν να πολεμούν ακόμα και σήμερα, παρόλο που όλοι πλέον ξέρουμε πόσο κακός είναι ένας πόλεμος; Και τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας για να βοηθήσει άλλα παιδιά, που έχουν την ατυχία να βρίσκονται σε εμπόλεμες περιοχές, όπως στην Ουκρανία ή στη Λωρίδα της Γάζας; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που μπορούν να γίνουν τροφή για οικογενειακές συζητήσεις –τα σχόλια ακόμα και των μικρότερων παιδιών ίσως μας ξαφνιάσουν ευχάριστα, κάνοντάς μας πιο αισιόδοξους για το μέλλον.
Μαμά, μπαμπά, τι γιορτάζουμε σήμερα;
Πριν από πάνω από εβδομήντα χρόνια, στις 28 Οκτωβρίου 1940, ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε να παραδώσει την Ελλάδα στους Ιταλούς, με αποτέλεσμα η χώρα μας να μπει στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. (Για την ακρίβεια, όταν διάβασε το τελεσίγραφο του Ιταλού πρέσβη Γκράτσι, σχολίασε «λοιπόν, έχουμε πόλεμο», μια είδηση που οι εφημερίδες της εποχής έγραψαν στα πρωτοσέλιδά τους με τον τίτλο «Όχι!».)
