Κάθε παιδί είναι ένας καλλιτέχνης έλεγε ο Πάμπλο Πικάσο. Όχι μόνο επειδή η φαντασία του και η όρεξη για δημιουργία δεν έχουν όρια, αλλά κι επειδή η τέχνη, ειδικά στην προσχολική ηλικία, είναι η βασική «γλώσσα επικοινωνίας» για ένα παιδί. Για τον καθοριστικής σημασίας ρόλο της τέχνης στην προσχολική αγωγή αλλά και για τις 100 γλώσσες των παιδιών, μας μίλησε η Αγγελική Σπυρακοπούλου, παιδαγωγός και διευθύντρια του Κέντρου Προσχολικής Αγωγής Littles.
Τι είναι οι 100 γλώσσες των παιδιών;
Οι εκατό γλώσσες των παιδιών, είναι μια ιδέα που αρχικά συνέλαβε ο δάσκαλος και παιδαγωγός Loris Malaguzzi και αποτελεί τον πυρήνα της εκπαιδευτικής προσέγγισης της διάσημης σε όλο τον κόσμο για τις πρωτοποριακές παιδαγωγικές μεθόδους, πόλη του Reggio Emilia. Οι εκατό γλώσσες αποτελούν μια μεταφορά, με σκοπό να δηλωθεί η δυνατότητα των παιδιών να εκφράζονται μέσα από ποικίλα μέσα, ιδέες, συναισθήματα προκειμένου να κατανοήσουν όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους. Τα παιδιά στην προσχολική ηλικία δεν εκφράζονται μόνο μέσα από την ομιλία. Η μουσική, τα εικαστικά, το θεατρικό παιχνίδι, αποτελούν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης εξίσου σημαντικούς όσο και η προφορική επικοινωνία. Ιδιαίτερα στις μικρές αυτές ηλικίες που η μη λεκτική επικοινωνία πρωταγωνιστεί.
Με ποιον τρόπο η τέχνη λειτουργεί ως εργαλείο εκπαίδευσης;
Συχνά, σε ένα σχολικό περιβάλλον, βλέπουμε παιδιά να δυσκολεύονται να εκφραστούν μέσα σε μια ομάδα. Τι «μαγικό» συμβαίνει όμως, όταν ξεκινάει το μάθημα της μουσικής; Πώς ένα παιδί μεταμορφώνεται σε ένα πλάσμα γεμάτο συναισθήματα, «φωνή», κίνηση; Πώς ένα παιδί την ώρα των εικαστικών μένει συγκεντρωμένο και αφοσιωμένο, αναμειγνύοντας χρώματα και παρατηρώντας αυτό το μαγικό έργο που παίρνει ζωή εκείνη τη στιγμή; Ένα παιδί μπορεί να «βλέπει» και να «υπάρχει» με πολλαπλούς τρόπους. Τα παιδιά ξεκινούν τη ζωή τους ως άρτιες προσωπικότητες και χρησιμοποιούν όλα τα μέσα που έχουν για να σκέφτονται, να αντιλαμβάνονται, να αισθάνονται. Ας μην βιαζόμαστε λοιπόν πάντα να εξηγούμε τα πάντα στα παιδιά μέσα από τα μάτια των μεγάλων. Ας τα αφήσουμε να ανακαλύψουν τον κόσμο γύρω τους όπως μόνο εκείνα ξέρουν: μέσα από τα χρώματα, τους ήχους, τη μουσική, το παιχνίδι ρόλων, τη φαντασία, την άμμο, το χώμα, το νερό, τις τέχνες!
Με ποιους τρόπους συμβάλλουν οι τέχνες στην ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός παιδιού;
Με πολλούς και διαφορετικούς! Η δραματική τέχνη στην προσχολική ηλικία θέτει τις βάσεις για την εκδήλωση πράξεων ενσυναίσθησης σε μεταγενέστερη ηλικία. Η μουσική συμβάλλει στην ανάπτυξη της συνείδησης του σώματος, της αντίληψης του χώρου και της κίνησης, του προσανατολισμού. Ενισχύει την κοινωνικότητα και την ομαδικότητα, τη διέγερση της φαντασίας, την ευρηματικότητα και τον αυτοσχεδιασμό. Επιπλέον, αποτελέσματα έδειξαν πως οι μικροί καλλιτέχνες δεν έχουν μόνο πιο ολοκληρωμένη παιδεία, αλλά είναι και πιο ευφυείς. Πιο συγκεκριμένα, έχουν πιο ανεπτυγμένη κριτική σκέψη, αναλύουν πιο γρήγορα τα δεδομένα που τους δίνονται και τα πηγαίνουν καλύτερα στη λύση προβλημάτων. Και βέβαια, η ενασχόληση με τις τέχνες ενισχύει την επιμονή και την αυτοπεποίθηση.
Το παιδί αποτελείται από εκατό.
Το παιδί έχει εκατό γλώσσες,
εκατό χέρια,
εκατό σκέψεις,
εκατό τρόπους σκέψης,
παιχνιδιού, ομιλίας.
Εκατό, πάντα εκατό
τρόπους να ακούει,
Να θαυμάζει, να αγαπά,
εκατό χαρές
να τραγουδά και να καταλαβαίνει,
εκατό κόσμους να ανακαλύπτει,
εκατό κόσμους να ονειρεύεται.
Το παιδί έχει εκατό γλώσσες
(και εκατό, εκατό, εκατό ακόμα)
αλλά του στερούν τις ενενήντα εννιά
το σχολείο και ο πολιτισμός
διαχωρίζουν το κεφάλι από το σώμα.
Λένε στο παιδί
να σκέφτεται χωρίς χέρια,
να τα καταφέρει χωρίς το κεφάλι,
να ακούει και να μη μιλάει,
να κατανοεί χωρίς να χαίρεται,
να αγαπάει και να θαυμάζει
μόνο το Πάσχα και τα Χριστούγεννα.
Λένε στο παιδί
να ανακαλύψει τον κόσμο που ήδη υπάρχει
και από τις εκατό του κλέβουν ενενήντα εννέα.
Λένε στο παιδί
ότι η εργασία και το παιχνίδι,
η πραγματικότητα και η φαντασίωση,
η επιστήμη και η φαντασία,
ο ουρανός και η γη,
η λογική και το όνειρο,
είναι πράγματα που δεν πάνε μαζί.
Και έτσι, λένε στο παιδί
ότι οι εκατό (γλώσσες) δεν υπάρχουν.
Τα παιδιά λένε: Αποκλείεται. Οι εκατό υπάρχουν!Loris Malaguzzi
Ευχαριστούμε θερμά την παιδαγωγό και διευθύντρια του Κέντρου Προσχολικής Αγωγής Littles, Αγγελική Σπυρακοπούλου, για τις συμβουλές & τις πολύτιμες πληροφορίες
