Πώς θα επηρεάσει το social distancing την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων τους; Με ποιον τρόπο μπορούμε να ενθαρρύνουμε την ασφαλή κοινωνικοποίηση; Αυτές είναι οι απαντήσεις των ειδικών...
Σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, η κοινωνικοποίηση έμοιαζε μία διαδικασία τόσο αβίαστη όσο η αναπνοή. Τα παιδιά μεγάλωναν ανάμεσα σε πολυάριθμα αδέρφια, ξαδέρφια και γειτονάκια. Τα τελευταία χρόνια αυτές οι συνθήκες έδωσαν τη θέση τους σε playdates, παιδότοπους και παιδικά πάρτι. Μέχρι που, εξαιτίας του κορωνοϊού, ήρθε η κοινωνική αποστασιοποίηση να μας στερήσει και αυτές τις ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση, γεννώντας, εύλογα, ένα ερώτημα: Μήπως η πανδημία ανακόπτει την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού μου;
Κάθε περίπτωση είναι, φυσικά, μοναδική, αλλά, σε γενικές γραμμές, η Erika Hernandez, μεταδιδακτορικός στην Κοινωνική Ανάπτυξη στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Penn State, δίνει μία καθησυχαστική απάντηση σε σχετικό άρθρο των New York Times: Η πλειονότητα των νευροτυπικών παιδιών (που δεν ανήκουν, δηλαδή, στο φάσμα του αυτισμού) δεν θα αντιμετωπίσει προβλήματα κοινωνικοποίησης. Άλλωστε, στην ανάπτυξη βασικών κοινωνικών δεξιοτήτων συνεισφέρει σε κάποιο βαθμό και η επαφή με τη μαμά και τον μπαμπά. Ακόμα και αν η κοινωνικοποίηση καθυστερήσει, οι συνέπειες δεν θα είναι μόνιμες, αφού, όπως εξηγεί η Dr Hernandez, πρόκειται για μια διαδικασία που συνεχίζεται εφ’ όρου ζωής. Ποιες ηλικίες όμως θα επηρεαστούν από την απομόνωση, έστω και βραχυπρόθεσμα;
0-2 ετών
«Αν γεννήσετε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεν θα αντιμετωπίσετε πρόβλημα για τους επόμενους 18-24 μήνες», επισημαίνει η καθηγήτρια Sally Beville Hunter από το Τμήμα Μελέτης Παιδιού και Οικογένειας στο Πανεπιστήμιο του Τεννεσί. Κι αυτό γιατί τα βρέφη και τα νήπια δεν έχουν αρχίσει ακόμα να κοινωνικοποιούνται, αλλά αναπτύσσονται μέσα από το ατομικό παιχνίδι. Σε αυτές τις ηλικίες δεν έχει ξεκινήσει ακόμα η ανάπτυξη της «θεωρίας του νου», δηλαδή της κοινωνικής δεξιότητας που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα του άλλου.
2-5 ετών
Σε αυτές τις ηλικίες τα παιδιά αναπτύσσουν τη λεγόμενη ηθική συλλογιστική: αρχίζουν να κατανοούν, από τη συναναστροφή με άλλα παιδιά αλλά και με τα αδέρφια τους, τι είναι σωστό και τι λάθος. Ένα μοναχοπαίδι, ωστόσο, έχει λιγότερες ευκαιρίες να καλλιεργήσει τη συγκεκριμένη δεξιότητα γιατί, όπως εξηγούν οι ειδικοί, οι ενήλικες του επιτρέπουν να επιλέγει π.χ. τα παιχνίδια που παίζει, ενώ σε μια παρέα συνομηλίκων μαθαίνει ότι δεν μπορεί να γίνεται πάντα το «δικό» του.
Δημοτικό σχολείο
«Δεν ανησυχώ γι’ αυτά», λέει η Dr Hunter. Ενώ τα «πρωτάκια» και τα «δευτεράκια» μπορεί να χρειαστούν κάποια υποστήριξη, όπως και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, περίπου από την ηλικία των 7-8 ετών βρίσκουν μόνα τους τρόπους να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για κοινωνικοποίηση, π.χ. δίνοντας ραντεβού με συμμαθητές για παιχνίδι στο πάρκο αλλά και για μια βιντεοκλήση (μια εμπειρία που δεν φαίνεται να ευνοεί κοινωνικά τα μικρότερα παιδιά).
Προεφηβεία και εφηβεία
Γύρω στα 10-11 χρόνια η κοινωνική ζωή ενός παιδιού αρχίζει να παίζει όλο και πιο σπουδαίο, αναπτυξιακά, ρόλο. Το ενθαρρυντικό είναι, ότι παρά την αναστολή λειτουργίας των σχολείων, σύμφωνα με τον παιδίατρο Ronald Dahl, ιδρυτή του Κέντρου Ανάπτυξης στην Εφηβεία στο Μπέρκλεϋ, η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων ενός μεγάλου παιδιού ή εφήβου, ακόμα κι αν καθυστερήσει, κάποια στιγμή θα συνεχιστεί από εκεί που είχε μείνει.
Πώς θα τα βοηθήσουμε;
-Για την κοινωνικοποίηση των παιδιών προσχολικής ηλικίας ακόμα και «η συναναστροφή με συνομηλίκους μία φορά την εβδομάδα», όπως εξηγεί ο David J. Bridgett, Ph.D., καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Northern Illinois, βοηθάει σημαντικά.
-Αν έχουμε παιδιά προσχολικής ή πρώτης σχολικής ηλικίας, ο Dr Bridgett μάς συμβουλεύει, επίσης, να παίξουμε μαζί τους παιχνίδια ρόλων, που τα βοηθούν να καλλιεργήσουν, επιπλέον, τη δημιουργικότητα και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Σε αυτές τις ηλικίες, άλλωστε, συνεχίζουν να έχουν περισσότερο την ανάγκη των γονέων τους παρά των φίλων τους.
-Για παιδιά κάθε ηλικίας, ας δοκιμάσουμε να κρατήσουμε έναν μικρό, σχετικά ασφαλή κοινωνικό κύκλο, π.χ. διατηρώντας επαφή με μια συγγενική ή φιλική οικογένεια που εμπιστευόμαστε. Έστω κι έτσι, όμως, ντυνόμαστε ζεστά και επιδιώκουμε κυρίως υπαίθριες δραστηριότητες.
-Ας αφήσουμε τα μεγαλύτερα παιδιά να κοινωνικοποιηθούν με μέτρο, ακόμα και μέσα από μία βιντεοκλήση ή ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι. Άλλωστε, όπως υπενθυμίζει ο José Ramón Lizárraga, καθηγητής Επιστημών Μάθησης και Ανθρώπινης Ανάπτυξης στο CU Boulder, «οι νέοι ήδη χρησιμοποιούν καθημερινά την ψηφιακή τεχνολογία στις κοινωνικές συναναστροφές τους»
Πότε απευθυνόμαστε σε ειδικό;
Αν παρατηρήσουμε αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού που επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως συστηματικά ξεσπάσματα θυμού, διαταραχές στον ύπνο ή τη διατροφή, είναι καλό να συμβουλευτούμε έναν ειδικό. Η απομόνωση ενδεχομένως να πυροδοτήσει σε κάποια παιδιά κατάθλιψη ή άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας.
Από τη Γεωργία Καρκάνη
Διαβάστε αυτό και πολλά ακόμα άρθρα στο νέο εορταστικό τεύχος του BOOM που μπορείτε να διαβάσετε online πατώντας επάνω στο εξώφυλλο!
