Πριν από λίγο καιρό μαζί με το γιο μου συναντηθήκαμε με ένα παιδί και τη μαμά του που έχουν διαφορετικό χρώμα επιδερμίδας από το δικό μας. Δεν συνέβη απολύτως τίποτα αξιοσημείωτο, ούτε στη διάρκεια της βόλτας ούτε μετά την επιστροφή μας στο σπίτι. Κι αυτή ακριβώς η συνηθισμένη μέρα είναι η είδηση: ότι ο Φίλιππος αντιμετώπισε το άλλο παιδί ακριβώς όπως κάθε φίλο του.
Όποτε νιώθω να με πνίγουν οι δυσκολίες και οι απογοητεύσεις της μητρότητας, ανατρέχω σε τέτοια περιστατικά, σαν μια μικρή κατάκτηση στην ανατροφή του. Γιατί αυτό το περιστατικό είναι αντιπροσωπευτικό της συμπεριφοράς του γιου μου απέναντι σε όλα τα παιδιά διαφορετικής φυλής, γλώσσας, εθνικότητας, εμφάνισης, που έχει συναντήσει: Όχι απλά δεν έχει αναφερθεί ποτέ στα χαρακτηριστικά που τα κάνουν να ξεχωρίζουν από την πλειοψηφία, αλλά μοιάζει να μην παρατηρεί καν αυτά τα χαρακτηριστικά.
Έτσι, νιώθω ότι έχω καταφέρει να του περάσω την αξία της ισότιμης αντιμετώπισης όλων των ανθρώπων και του αγκαλιάσματος της λεγόμενης «διαφορετικότητας». Και ελπίζω αυτό να μην αλλάξει καθώς θα μεγαλώνει και θα έρχεται, αναπόφευκτα, σε επαφή με όλο και περισσότερα στερεότυπα.
Μαζί με την ισότιμη αντιμετώπιση όλων των ανθρώπων, όμως, υπάρχουν και άλλες θεμελιώδεις αξίες που θέλω, και αγωνίζομαι, να τον εμπνεύσω να καλλιεργήσει, όχι τόσο με λόγια αλλά κυρίως με πράξεις.
Αγάπη για το περιβάλλον: Δεν είναι απλά θέμα ιδεολογίας αλλά επιβίωσης ολόκληρου του πλανήτη. Πείτε με αθεράπευτα ρομαντική, αλλά αισθάνομαι ότι η αλλαγή αρχίζει από το μικρό παιδί που αντί να πετάξει την άδεια συσκευασία της σοκολάτας στα σκουπίδια ή, ακόμα χειρότερα, στο δρόμο, την
πηγαίνει κατευθείαν στον κάδο ανακύκλωσης. Ή που αντικρίζει τη φωτογραφία του δάσους που καίγεται και θυμώνει, γιατί βλέπει το δάσος σαν δεύτερο σπίτι του.
Ευγνωμοσύνη: Είναι μια στάση ζωής που αγκαλιάζει τη συμπεριφορά μας και απέναντι στον εαυτό μας και απέναντι στους άλλους. Όποτε βλέπω το γιο μου να γκρινιάζει γιατί δεν έφαγε περισσότερα ζαχαρωτά σε ένα παιδικό πάρτι, τον παρακινώ να σκεφτεί πόσο όμορφα πέρασε με τους φίλους του και πόσες άλλες λιχουδιές απόλαυσε. Ή όποτε κάποιος του δίνει ένα δώρο, έστω και μία καραμέλα, τον παροτρύνω να πει «ευχαριστώ» και, κυρίως, να το εννοεί. Να μη θεωρεί δεδομένο τίποτα από ό,τι μας προσφέρουν οι άλλοι, και η ζωή, και να εκφράζει την ευγνωμοσύνη του, έστω και με μία τυπική
λεξούλα.
Σεβασμός: Σεβασμός προς τους ανθρώπους και όλα τα πλάσματα της φύσης. Προς τις ιδιαίτερες ανάγκες, τις επιθυμίες και τα όριά τους. Στην πράξη, αυτό σημαίνει για παράδειγμα ότι δεν μιλάει υποτιμητικά στους φίλους του, ακόμα και στη διάρκεια ενός καβγά, ότι είναι συνεπής σε ό,τι υπόσχεται, ότι ακούει προσεκτικά το συνομιλητή του, είτε πρόκειται για τους γονείς είτε για τη δασκάλα είτε για έναν συνομήλικό του, ή ότι δεν κυνηγάει τη γάτα μας για να παίξει μαζί της όταν εκείνη τού έχει δείξει ξεκάθαρα ότι προτιμάει να πάρει έναν υπνάκο. Ο αγώνας είναι δύσκολος και ατελείωτος αλλά αξίζει την προσπάθεια, έστω και για τις μικρές, καθημερινές νίκες.
Παιδεία: Δεν αναφέρομαι στην παιδεία που έχει να κάνει με τη στείρα συσσώρευση γνώσεων, με τα σχολικά άριστα ή, αργότερα, με τα πτυχία, αλλά στην αδιάκοπη καλλιέργειας του πνεύματος. Βλέποντάς το γιο μου να διψά για μάθηση, όπως είναι απόλυτα φυσιολογικό για την ηλικία του, προσπαθώ να τον φέρνω σε επαφή με έναν πλούτο από ενδιαφέροντα και ουσιαστικά ερεθίσματα που θα κρατήσουν αυτή τη δίψα άσβεστη σε όλη του τη ζωή– και θα τον παρακινήσουν να αναζητά κάθε είδους πηγή για να την ικανοποιεί, όχι μόνο τα σχολικά αλλά και τα εξωσχολικά βιβλία, τα ταξίδια, το
θέατρο, τα ντοκιμαντέρ, τα μουσεία, τις συζητήσεις με ανθρώπους που έχουν κάτι να του πουν.
