Το καλοκαίρι είναι πιθανότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή να ακούσουμε τη φράση «μαμά, βαριέμαι!», ειδικά από ένα παιδί που απ’ τη μια μέρα στην άλλη βρίσκεται, από ένα βαρυφορτωμένο σχολικό πρόγραμμα, με άφθονο ελεύθερο χρόνο στα χέρια του τον οποίο δεν ξέρει τι να κάνει. Ως γονείς, μπορεί να περάσουμε από διάφορα συναισθήματα κάθε φορά που την ακούμε, όπως θυμό (μα, έχει ένα δωμάτιο που ξεχειλίζει από παιχνίδια, πώς γίνεται να βαριέται;!) και ενοχές (τι έκανα λάθος στην ανατροφή του και δεν μπορεί να βρει έναν τρόπο να απασχολήσει τον εαυτό του; ). Όμως ειδικά στην εποχή που μικροί μεγάλοι βομβαρδιζόμαστε ασταμάτητα από ερεθίσματα, κάποια διαστήματα ανίας είναι ωφέλιμα: Συγκεκριμένα για ένα παιδί, αν δεν τρέξουμε να τα γεμίσουμε με μια δομημένη δραστηριότητα (ας αντισταθούμε σε αυτό τον πειρασμό), μπορεί να γίνουν ευκαιρία για να εξερευνήσει τα ενδιαφέροντα, να καλλιεργήσει τις κλίσεις και τις δεξιότητές του – για παράδειγμα ζωγραφίζοντας, παίζοντας με το χώμα και το νερό στον κήπο ή φτιάχνοντας ιστορίες στο μυαλό του.
Η Nancy H. Blakey, συγγραφέας μιας σειράς βιβλίων για την υπαίθρια μάθηση και την εξερεύνηση της φύσης, το έχει περιγράψει πολύ γοητευτικά: «Δεν μπορώ να φυτεύσω στα παιδιά μου τη φαντασία, αλλά μπορώ να τους προσφέρω ένα περιβάλλον όπου η δημιουργικότητα είναι ένας επιτυχημένος τρόπος να διαχειριστούν την ανία τους. Η ανία μπορεί να βγάλει προς τα έξω τον καλύτερο εαυτό μας, αυτόν που διψά για ρίσκο και μάθηση και ανείπωτη ομορφιά. Αν σταθούμε ακίνητοι αρκετά, μπορεί να ακούσουμε το κάλεσμα πίσω από την ανία».
Γιατί ακούμε από τόσα παιδιά τη φράση «μαμά, βαριέμαι»;
Μπορεί να έχουν συνηθίσει, όπως κι εμείς, να γεμίζουν το χρόνο τους με οθόνες, με σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να μην τους δίνονται πολλές ευκαιρίες να αυτοσχεδιάσουν. Σε κάποιες περιπτώσεις, επίσης, είναι μια έκφραση της ανάγκης τους για παρέα με άλλα παιδιά ή για την προσοχή των γονιών τους.
Τι κάνουμε όταν την ακούμε από το δικό μας παιδί;
Το ιδανικό είναι να σταματήσουμε ό,τι κάνουμε, έστω και για πέντε λεπτά, και να συζητήσουμε μαζί του. Συνήθως δεν χρειάζεται άπειρος χρόνος για να νιώσει ότι το προσέχουν και ταυτόχρονα να εισπράξει από εμάς αρκετά ερεθίσματα ώστε να βρει την επόμενη δραστηριότητα που θα το κινητοποιήσει. Ανάλογα και με την ηλικία του, ας δοκιμάσουμε να του πούμε ότι μπορεί να βρει μόνο του ενδιαφέροντα πράγματα να κάνει, αλλά αν δυσκολεύεται ευχαρίστως να του δώσουμε κι εμείς μερικές ιδέες (προετοιμασμένοι όμως ότι ίσως τις απορρίψει όλες - ας μην το πάρουμε προσωπικά!).
Μερικές ακόμα πρακτικές ιδέες για την καταπολέμηση της βαρεμάρας
- Περιορίζουμε τον χρόνο που περνάει ένα παιδί μπροστά σε οθόνες, ανάλογα με την ηλικία του. Η ψηφιακή τεχνολογία είναι, μεταξύ άλλων, η εύκολη λύση που δεν το βοηθάει να καλλιεργήσει τη δημιουργικότητα και την ευρηματικότητά του στη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου του.
- Καλλιεργούμε από πολύ μικρή ηλικία τη φιλαναγνωσία του. Ένα παιδί που αγαπάει τα βιβλία δεν βαριέται ποτέ. Ακόμα και όταν δεν μπορεί ακόμα να διαβάσει μόνο του, τα ξεφυλλίζουμε παρέα και του δείχνουμε τις εικόνες, παρακινώντας το να κάνει το ίδιο όταν δεν είμαστε μαζί του. Για κάθε ηλικία υπάρχουν και τα silentbooks, μόνο με εικόνες, χωρίς κείμενα, που εμπνέουν μικρούς και μεγάλους αναγνώστες να φτιάξουν τις δικές τους ιστορίες.
- Δημιουργούμε το Βάζο της Ανίας μαζί με το παιδί: Γεμίζουμε ένα δοχείο με χαρτάκια που γράφουν διάφορες δραστηριότητες που του αρέσουν και τις οποίες μπορεί να κάνει ανά πάσα στιγμή, από κατασκευές μέχρι καραόκε. Κάθε φορά που μας λέει ότι βαριέται, του προτείνουμε να κλείσει τα μάτια, να τραβήξει τυχαία τρία χαρτάκια και να διαλέξει ένα.
- Του ζητάμε να μας βοηθήσει στις δουλειές μας. Αν ακούσουμε το «βαριέμαι» την ώρα, για παράδειγμα, που καθαρίζουμε το σπίτι ή μαγειρεύουμε, το παροτρύνουμε να μας βοηθήσει αναθέτοντάς του μια δραστηριότητα σύμφωνη με την ηλικία του. Έτσι, και θα περάσουμε χρόνο μαζί και θα το βοηθήσουμε να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση, την υπευθυνότητά του και πολλές ακόμα δεξιότητες.
