Τα παιδιά μας μεγαλώνουν σε έναν κόσμο όπου, πέρα από τους δύο πολέμους που συνεχίζονται αυτή την περίοδο σχεδόν στη γειτονιά μας και τα ολοένα και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται από ειδικούς με την κλιματική αλλαγή, ακόμα και στην τοπική ειδησεογραφία πρωταγωνιστούν οι τραγωδίες, με θύματα συνήθως τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας.
Ειδικά αυτή την εβδομάδα, νιώθω πιο έντονα από ποτέ την ανάγκη να κλείσω όλες τις οθόνες στο σπίτι, καθώς μάς βομβαρδίζουν από αποκαλύψεις εγκλημάτων: γυναίκες σε εγκυμοσύνη βρίσκονται δολοφονημένες από τους συντρόφους τους μέσα σε βαλίτσες, συγγενείς σκοτώνουν ο ένας τον άλλο ως αντίποινα για βιασμούς και εκβιασμούς ανηλίκων κοριτσιών της οικογένειας, μωρά δολοφονούνται από τις μητέρες τους, μικρά παιδιά ξυλοκοπούνται άγρια από τους πατριούς τους.
Είναι σαν να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας το σενάριο μιας δυστοπικής ταινίας. Πού θα βρούμε τη δύναμη να συνεχίσουμε να μεγαλώνουμε τα δικά μας παιδιά σε έναν τόσο σκληρό κόσμο; Ίσως στην ελπίδα ότι καθώς εμείς ενημερωνόμαστε και ευαισθητοποιούμαστε όλο και περισσότερο για περιστατικά βίας, και δη ενδοοικογενειακής, η επόμενη γενιά θα είναι καλύτερη προετοιμασμένη από τη δική μας για να αποφύγει να βρεθεί στη θέση είτε του θύτη είτε του θύματος.
Ίσως είναι αφελές, αλλά παίρνω αισιοδοξία, ας πούμε, από το γεγονός ότι τόσο πολλές οικογένειες πλέον στην πρώτη ψυχική δυσκολία ή στο πρώτο πρόβλημα συμπεριφοράς που θα εκδηλώσει το παιδί τους δεν θα διστάσουν να απευθυνθούν σε ειδικό ψυχικής υγείας, μια απόφαση που σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν αποτελούσε στην Ελλάδα ταμπού.
Ακόμα και αν δεν απευθυνθούμε στους ειδικούς, είναι εντυπωσιακό το πόσο τεράστια αλλαγή μπορεί να φέρει η συζήτηση που κάνουμε μέσα στην οικογένεια με τα παιδιά μας ακόμα και για δύσκολα θέματα όπως η κακοποίηση – ή μάλλον ειδικά γι’ αυτά. Κάποιες φορές μάλιστα τα μικρά μας μπορεί να μας ξαφνιάσουν ευχάριστα.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα βράδυ που, ελλείψει εναλλακτικών επιλογών, αναγκαστήκαμε να πάρουμε τον οκτάχρονο γιο μας μαζί στο θέατρο, να παρακολουθήσουμε μια παράσταση που δεν έφερε χαρακτηρισμό ακαταλληλότητας για ανηλίκους, αλλά πραγματευόταν το ευαίσθητο ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας με ρεαλιστικό τρόπο. Παρόλο που φοβηθήκαμε για την ψυχική επίδραση που θα είχε στο παιδί, εντυπωσιαστήκαμε με την ωριμότητα με την οποία την παρακολούθησε και με την οποία κουβεντιάσαμε μετά για ό,τι είχε δει – μάλιστα έκανε και ένα οξυδερκές σχόλιο για την ερμηνεία της ηθοποιού.
Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι μπορούμε να εκθέτουμε τα παιδιά μας ελεύθερα σε θεάματα υπερβολικά σκληρά για την ηλικία τους (ίσως ακόμα και για τη δική μας ηλικία, εδώ που τα λέμε), ακόμα και αν μιλάμε για το δελτίο ειδήσεων των οκτώ. Αλλά με εργαλεία ειδικά σχεδιασμένα για εκείνα, όπως ταινίες, βιβλία, παιχνίδια, ποτέ δεν είναι υπερβολικά νωρίς να αρχίσουμε να μιλάμε μαζί τους για τον ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο, που κρύβεται σε κοινή θέα σε πολλά σπίτια αλλά και σε σχολεία.
Οι αλλαγές δεν θα είναι ορατές την ίδια κιόλας μέρα. Αλλά θέλω να πιστεύω ότι αποτυπώνονται σταδιακά στις νεότερες γενιές, κουκίδα-κουκίδα, και ότι, καθώς απελευθερωνόμαστε από επικίνδυνα στερεότυπα και βρίσκουμε τη φωνή και το θάρρος να μιλήσουμε για άσχημες καταστάσεις, ο άγριος κόσμος μας γίνεται λίγο καλύτερος.
