Τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, η γιαγιά μας, η μαμά μου, βρίσκεται στο νοσοκομείο. Μετράμε περίπου 25 ημέρες άγχους, ανείπωτης αγωνίας, αϋπνίας, αφαγίας και κλάματος. Κλάμα. Πολύ κλάμα. Προσωπικά, όπως φαντάζεστε, έχω κλάψει πολύ. Πάρα πολύ. Δεν θα μπω σε θέματα υγείας και λεπτομέρειες, θα σας πω όμως πως αυτές οι 25 ημέρες ήταν για εμένα –όπως και για κάθε παιδί που έχει τον έναν γονιό του στο νοσοκομείο σε σοβαρή κατάσταση– ένας μεγάλος γολγοθάς, που εύχομαι με όλη τη δύναμη της καρδιάς μου να τελειώσει σύντομα. Όπως, επίσης, εύχομαι το άρθρο αυτό να μην το διαβάσει ποτέ εκείνη, γιατί όλες αυτές τις ημέρες δεν έκλαψα ποτέ μπροστά της. Μπορεί έξω από το δωμάτιο να πλάνταζα, να έπλενα μανιωδώς στο μπάνιο του ορόφου το πρόσωπό μου για να σβήσω τα δάκρυα, μα μόλις άνοιγα την πόρτα του δωματίου, φορούσα το πιο λαμπερό μου χαμόγελο. Δεν σε ξέρει η ίδια σου η μάνα; θα με ρωτήσετε. Με ξέρει. Φυσικά και με ξέρει. Αλλά, σε αυτές τις συνθήκες, συμβαίνει συχνά ο ασθενής να μην ψάχνει να βρει τι κρύβεται πίσω από την εικόνα που βλέπει. Και εκεί το άφηνα κι εγώ. Ωστόσο, στο σπίτι δεν τα κατάφερα.
Στον καναπέ, στο αυτοκίνητο όταν επέστρεφα, την ώρα που μαγείρευα, την ώρα που ντυνόμουν, όταν έκανα μπάνιο, τα δάκρυα έτρεχαν ποτάμι. Ήταν πέρα από τις δυνάμεις μου και, παρά τις προσπάθειές μου, σύντομα αποδέχτηκα την κατάσταση και παραδόθηκα σε ένα καθημερινό, ατελείωτο, σπαρακτικό κλάμα. Και, δυστυχώς, ήταν αναπόφευκτο. Τα παιδιά μου από τις πρώτες κιόλας ημέρες με είδαν να κλαίω. Αρχικά προσπάθησα να το κρύψω, να το καμουφλάρω, να το αποπροσανατολίσω, αλλά γρήγορα παραδόθηκα και σε αυτό. Τα παιδιά μου θα με έβλεπαν να κλαίω. Δεν υπήρχε άλλος δρόμος.
Η ηλικία τους είναι τέτοια που το να βλέπουν τη μαμά τους να κλαίει ήταν ένα μεγάλο σοκ. Η κόρη μου, ως πιο μικρή και αρκετά πιο ανεξάρτητη, έκλεισε την πόρτα επικοινωνίας και έκανε σαν να μη συμβαίνει. Δεν με ρώτησε, δεν μου μίλησε, δεν το συζητήσαμε ποτέ. Όταν όμως τελείωνα το κλάμα και σκούπιζα το πρόσωπό μου, μόνο τότε, ερχόταν στα πόδια μου, με έσφιγγε δυνατά με τα μικρά της χεράκια και, αφού περνούσαν μερικά δευτερόλεπτα απόλυτης ησυχίας, με άφηνε να φύγω. Σαν αυτή η σκηνή να μην είχε γίνει ποτέ. Ο Οδυσσέας, από την άλλη, ένα παιδί με εξωφρενικά βαθιά ενσυναίσθηση, έζησε τα πάντα δίπλα μου. Μαζί μου. Από την πρώτη φορά που με είδε να κλαίω, ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του και με ακολουθούσε κατά πόδας, για να είναι βέβαιος πως «η μαμά είναι καλά». Κάθε φορά που έκλαιγα, ερχόταν δίπλα μου. Χωρίς λόγια. Με αγκάλιαζε σαν μεγάλος και εγώ κούρνιαζα ανάμεσα στα χεράκια του. Αφουγκραζόταν την ανάσα μου, τα πλευρά μου που πάλλονταν. Εκείνος, εκεί σταθερά, με αγκάλιαζε χωρίς να μιλάει. Σκέφτομαι τις άπειρες φορές που αγκάλιασα εγώ τα παιδιά μου και τα τόσο περιττά λόγια που τους έχω πει. «Μην κλαις, θα περάσει, εγώ είμαι εδώ, πάρε ανασούλες, δεν αξίζει να κλαις γι’ αυτό» και άλλες φράσεις που πλέον ηχούν τόσο ανόητες στο κεφάλι μου. Ο Οδυσσέας δεν έβγαζε λέξη. Μόνο μου συμπαραστεκόταν. Βουβά και ουσιαστικά. Ξεκίνησε να μου γράφει κάρτες. Σας παραθέτω την πρώτη μόνο, που μου την έγραψε την ημέρα που του είπα πως η γιαγιά μπήκε στο νοσοκομείο, ενώ ακολούθησαν πολλές ακόμα.
Τις έβρισκα παντού. Στην τσάντα μου, κάτω από το μαξιλάρι, στο μπουφάν μου. Και τα βράδια ξεκίνησαν οι εφιάλτες, κι οι συζητήσεις μας για τη γιαγιά πριν κοιμηθεί ήταν ατελείωτες. Εγώ, στο μεταξύ, είχα αποφασίσει να είμαι αληθινή. Ειλικρινής. Διάφανη. Η μαμά του είχε αφεθεί πλήρως και εκείνος τη διαχειριζόταν με ωριμότητα ενήλικα. Και με αυτό το «Είμαι η μάνα που» ήθελα να σας πω πως, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν μετάνιωσα καθόλου που τα παιδιά μου έζησαν και αυτή, την πιο ευάλωτη πλευρά μου. Που είδαν ότι η μαμά τους δεν είναι μονίμως ευτυχισμένη, πως η μαμά τους γελάει δυνατά αλλά κλαίει εξίσου πολύ, πως η μαμά έχει καρδιά που πονάει, πως η μαμά τους αγαπάει χωρίς όρια τη δική της μαμά. Δεν μου αρέσουν οι συμβουλές, ειδικά σε τόσο σοβαρά και ευαίσθητα θέματα, όμως αυτή η περιπέτεια με έβαλε σε πολλές σκέψεις και ήθελα να τις μοιραστώ μαζί σας. Εύχομαι να μη βρεθείτε ποτέ (ποτέ) σε αντίστοιχη κατάσταση και να μη χρειαστεί ποτέ τα παιδιά σας να έρθουν αντιμέτωπα με τα δακρυσμένα μάτια και την πονεμένη καρδιά της μαμάς τους. Ωστόσο, επειδή η ζωή τα έχει όλα, συγκέντρωσα μερικές σκέψεις μου.
- Αν κλάψεις μπροστά στο παιδί σου, προσπάθησε να του εξηγήσεις τον λόγο που κλαις. Μην το αφήσεις στην άγνοια αλλά και μην του δώσεις περισσότερες πληροφορίες από όσες μπορεί να αντέξει, ανάλογα με την ηλικία του.
- Αν κλάψεις μπροστά στο παιδί σου, προσπάθησε να μην είσαι σε ταυτόχρονο πανικό. Άφησε τα δάκρυά σου να κυλήσουν, όμως, αν μπορείς, μετρίασε την ένταση του κλάματός σου.
- Αν κλάψεις μπροστά στο παιδί σου, προσπάθησε να το έχεις αγκαλίτσα. Η σωματική επαφή θα το ηρεμήσει. Κράτησέ του το χεράκι και κοίταξέ το στα μάτια. Παιδί σου είναι, θα καταλάβει. Το κλάμα συχνά κρύβει μέσα του και τα πιο γλυκά κι αληθινά μας χαμόγελα. Προσπάθησε να το διαβεβαιώσεις πως, για ό,τι κι αν συμβαίνει, θα βρεθεί μια λύση και πως είστε μαζί σε αυτό. Ομάδα.
- Αν κλάψεις μπροστά στο παιδί σου, προσπάθησε στη συνέχεια να διατηρήσεις τις υπόλοιπες σταθερές της ζωής σας. Ναι, η μαμά άλλαξε και κλαίει, μα το σπίτι, το δωμάτιο, η ρουτίνα παραμένουν ίδια.
- Αν κλάψεις μπροστά στο παιδί σου, θυμήσου πως εκείνη την ώρα το διδάσκεις ακούσια το μεγαλύτερο μάθημα της ζωής. Το μάθημα της απόλυτης ειλικρίνειας και της ενθάρρυνσης της έκφρασης των συναισθημάτων του. Και μπορεί το παιδί σου να πονάει μαζί σου εκείνη τη στιγμή, ταυτόχρονα όμως δένεται μαζί σου και λαμβάνει από τη μαμά του ολόκληρη την πληροφορία. Φυσικά και γνωρίζει πως δεν είσαι καλά και, αν σε έβλεπε να χαμογελάς ψεύτικα, θα ήταν για εκείνο ένα βασανιστήριο. Όσο μικρά κι αν είναι τα παιδιά μας, για ένα πράγμα πρέπει να είμαστε σίγουροι: Μας γνωρίζουν όσο καλά τα γνωρίζουμε κι εμείς.
- Αν κλάψεις μπροστά στο παιδί σου, σκέψου πως μπορεί μαζί με εσένα να λυτρώνεται κι εκείνο. Άφησέ το να εκφραστεί όπως νιώθει. Αδιαφορία, αγκαλιά, σπαρακτικό κλάμα, γέλιο, πείραγμα, γαργαλητό. Κάθε αντίδραση είναι λογική και τη θέλουμε. Μαζί με το δικό σου κλάμα, απελευθερώνεται και ο δικός του ψυχισμός.
- Αν κλάψεις μπροστά στο παιδί σου, μην έχεις ενοχές. Είσαι μια αληθινή μαμά με μια μεγάλη καρδιά. Κανείς δεν έχει την απαίτηση από εσένα να είσαι μονίμως χαμογελαστή. Μην έχεις λοιπόν ούτε εσύ αυτή την απαίτηση από τον εαυτό σου.
ΥΓ.: Είχα πει πως θα δημοσιεύσω αυτό το κείμενο μόνο αν η μαμά μου γίνει καλά και, για να το διαβάζετε, σημαίνει πως (χτυπάω όσα ξύλα έχω κοντά μου) είμαστε καλά και είμαστε σπίτι.
Διαβάστε αυτό και πολλά ακόμα άρθρα στο ανοιξιάτικο τεύχος του BOOM που μπορείτε να διαβάσετε online πατώντας στο εξώφυλλο!
