Ένα απόγευμα είχαμε ανοιχτή την τηλεόραση, να παίζει μια ταινία που έδειχνε φιλική για όλη την οικογένεια, μέχρι που σε μια σκηνή μια συμμορία απήγαγε ένα μικρό αγόρι. Προτού προλάβω να την κλείσω, ο τετράχρονος γιος μου είχε απορροφήσει κάθε εικόνα και, αναπόφευκτα, με ρώτησε: «Μαμά, τι έκαναν στο αγοράκι;». Έτσι ξεκίνησε μια συζήτηση πάνω στους αγνώστους «που δεν είναι όλοι καλοί», αν και η ταινία είχε κάνει ήδη τη ζημιά, γεμίζοντάς τον με φόβο. Στο τέλος, δήλωσε: «Θα πάρω ένα όπλο και θα πυροβολήσω τους κακούς στον δρόμο!». Με αυτή την αφορμή, αναρωτήθηκα: Πώς προειδοποιούμε ένα παιδί να μην εμπιστεύεται απόλυτα τους αγνώστους χωρίς να το τρομοκρατήσουμε;
Οι ειδικοί λένε ότι γύρω στα 4 χρόνια μπορούμε να αρχίσουμε να του διδάσκουμε απλούς κανόνες ασφαλείας, χωρίς ακόμα να το αφήνουμε ανεπιτήρητο σε δημόσιους χώρους. Σε κάθε ηλικία όμως υπάρχει κίνδυνος ένα παιδί να απομακρυνθεί από τους γονείς του και να χαθεί. Για να το προετοιμάσουμε όσο γίνεται για κάθε σενάριο, ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα:
#1 Του μιλάμε για το σώμα του. Ήδη από τα 3-4 ετών μπορούμε να του πούμε για τα γεννητικά όργανα τονίζοντας πως δεν πρέπει να αφήσει κανέναν άγνωστο να το αγγίξει σε εκείνη την περιοχή.
#2 Του μιλάμε για τους αγνώστους. Του εξηγούμε ότι άγνωστος είναι, απλά, κάποιος που δεν γνωρίζει – για να μην το τρομοκρατήσουμε, συμπληρώνουμε ότι δεν είναι απαραίτητα καλός ή κακός άνθρωπος. Μπορούμε να παρομοιάσουμε τον άγνωστο με έναν σκύλο που συναντά για πρώτη φορά, που δεν θα σπεύσει να χαϊδέψει αμέσως αν δεν βεβαιωθεί ότι δεν δαγκώνει.
#3 Του δείχνουμε κάποιους ενήλικες που μπορεί να εμπιστευτεί. Πέρα από τους θείους και τα ξαδέρφια του, μπορεί να είναι ο γονιός ενός φίλου του, ο δάσκαλός του, ο αστυνομικός στο τμήμα της γειτονιάς. Του λέμε ότι αν χρειαστεί βοήθεια και δεν είμαστε κοντά του, μπορεί να απευθυνθεί άφοβα σε αυτόν.
#4 Καταστρώνουμε παρέα ένα σχέδιο Β. Θέτουμε κάποιους κανόνες για να ξέρει τι θα κάνει αν απομακρυνθεί κατά λάθος από κοντά μας. Στο σουπερμάρκετ, για παράδειγμα, μπορεί να πλησιάσει την ταμία, να της πει το όνομά του και να περιμένει εκεί μέχρι να έρθει η μαμά. Στο πάρκο, μπορούμε να του δείξουμε ένα κεντρικό σημείο όπου θα συναντηθούμε σε περίπτωση που χαθούμε.
#5 Του δείχνουμε μέσα από το παιχνίδι ρόλων πώς θα αντιμετωπίσει έναν άγνωστο. Όσο κλισέ κι αν ακούγεται, δεν είναι κακό να του πει: «Η μαμά μού έχει πει να μη μιλάω σε αγνώστους». Το εκπαιδεύουμε μέσα από το παιχνίδι ρόλων σε διάφορα σενάρια, τι μπορεί να κάνει, για παράδειγμα, αν το πλησιάσει ένας άγνωστος στο πάρκο. Η Sherryll Kraizer, συγγραφέας του βιβλίου «The Safe Child Book» («Το βιβλίο του ασφαλούς παιδιού») συμβουλεύει να πούμε στο παιδί μας: «Αν είσαι μόνος ή με φίλους και σε πλησιάσει κάποιος που δεν ξέρεις, να σταματήσεις ό,τι κάνεις, να σταθείς όρθιος και να παραμείνεις σε σημείο όπου ο άγνωστος δεν μπορεί να σε πιάσει». Του δείχνουμε τι σημαίνει, πρακτικά, αυτό.
#6 Ένα άλλο σενάριο στο οποίο μπορούμε να το εκπαιδεύσουμε; Αν κάποιος σταματήσει με το αυτοκίνητό του και του ζητήσει οδηγίες π.χ. για το σουπερμάρκετ, το παιδί μας μπορεί να του τις δώσει, αφού όμως πρώτα κάνει ένα βήμα πίσω και απομακρυνθεί από το παράθυρο. Αν ο άγνωστος βγει από το αυτοκίνητο, το παιδί πρέπει να φύγει, προληπτικά, και να αναζητήσει ασφάλεια μέσα στο σπίτι, στο σχολείο ή σε οποιονδήποτε άλλο χώρο θα βρει έμπιστους ενήλικες.
#7 Αποφεύγουμε τις «φοβέρες». Δεν χρειάζεται να πούμε στο παιδί: «Ο άγνωστος θα σε αρπάξει και δεν θα ξαναδείς τη μαμά και τον μπαμπά!» γιατί θα το τρομοκρατήσουμε αναίτια. «Σκοπός της συζήτησης δεν είναι να μοιραστείτε με το παιδί τους φόβους σας αλλά να το κάνετε να νιώσει δυνατό» καταλήγει η Kraizer.
BOOM note: Επαναλαμβάνουμε τα παραπάνω βήματα πριν από ένα γεγονός «υψηλής επικινδυνότητας». Όπως πριν από τις διακοπές, ένα μακρινό ταξίδι, ή μια πολυπληθή εκδήλωση σε δημόσιο χώρο.
