Παιδικά χαμόγελα πίσω από μάσκες, που ζωγραφίζονται μόνο από την έκφραση των ματιών. Αντισηπτικά παντού, συχνές συστάσεις από δασκάλους και καθηγητές για τήρηση των μέτρων υγιεινής, σύγχυση και αμηχανία απέναντι στη νέα εγκύκλιο, στις ασάφειες, στις αντιφάσεις της. Φόβος για την εξέλιξη της πανδημίας, διχασμός ανάμεσα στους υποστηρικτές της μάσκας και τους αρνητές της. Η έναρξη της φετινής σχολικής χρονιάς είναι διαφορετική και οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες, σύμφωνα με την πλέον χαρακτηριστική φράση του 2020. Στο μεταξύ ζητήσαμε από τρεις εκπαιδευτικούς να μοιραστούν την εμπειρία τους από τη νέα σχολική καθημερινότητα. Τους παρακινήσαμε να εστιάσουν στα θετικά, αλλά δεν ήταν πάντα εύκολο.
Ελένη Δ., νηπιαγωγός σε νηπιαγωγείο της Αθήνας
«Το μόνο, για μένα, θετικό είναι ότι δεν έχω αρνητές μάσκας. Όταν έρχονται οι γονείς με τα παιδάκια τους όλοι φορούν μάσκες και κρατούν αποστάσεις στην προσέλευση και στην αποχώρηση.
»Τα παιδιά, αν και πρέπει να εκπαιδευτούν στη χρήση μάσκας -για παράδειγμα, μπορεί αυτή να κατεβαίνει στο πιγούνι τους- τη φορούν “αδιαμαρτύρητα”. Προσωπικά όμως κουράζομαι πάρα πολύ με τη μάσκα. Ως νηπιαγωγός δεν κάνεις δουλειά γραφείου: κινείσαι μέσα στην τάξη, πρέπει να μιλήσεις δυνατά, μπορεί να ζεσταίνεσαι, μπορεί να μη σε ακούνε τα παιδιά. Πολλές φορές ούτε εγώ καταλαβαίνω τι μου λένε, κάποια έχουν θέματα με την άρθρωσή τους, πολλά είναι σε φάση προσαρμογής και μπορεί να ντρέπονται.
»Στο δικό μας νηπιαγωγείο βγαίνουμε διάλειμμα για πολύ λίγη ώρα. Επειδή συστεγαζόμαστε με δύο δημοτικά, ο χρόνος που μπορούμε να περάσουμε στο προαύλιο είναι περιορισμένος, δηλαδή στο πρωινό πρόγραμμα βγαίνουμε για περίπου είκοσι λεπτά. Το πρόγραμμα του ολοήμερου είναι πιο χαλαρό, αν και ακόμα δεν έχει ξεκινήσει το ολοήμερο δημοτικό για να δούμε ποια διαλείμματα θα έχουν αυτοί. Σε κάποιο νηπιαγωγείο που δεν συστεγάζεται με άλλα σχολεία ενδεχομένως τα παιδιά να μπορούν να κάνουν για περισσότερη ώρα διάλειμμα, χωρίς μάσκα. Αλλά πρακτικά αυτό δεν γίνεται σε όλα.
»Στην εγκύκλιο του Υπουργείου υπάρχουν πολλοί γρίφοι, πράγματα που δεν ξέρεις πώς θα εφαρμοστούν στην πράξη. Μας ζητούν, για παράδειγμα, τα παιδιά να παίζουν σε σταθερές ομάδες των τεσσάρων, στη δική τους, συγκεκριμένη θέση, σε συγκεκριμένο τραπέζι. Αυτό είναι το πιο δύσκολο για μένα. Ακόμα και στις ελεύθερες δραστηριότητες του νηπιαγωγείου, τους ζητάται να παίζουν μόνο με τα άλλα τρία παιδιά που κάθονται στο τραπέζι τους. Αν θέλουν να παίξουν με τα υπόλοιπα, εκεί εγώ τα αφήνω να σηκωθούν και αν δω ότι αλληλεπιδρούν πολύ έντονα με κάποια άλλη ομάδα, θα παρέμβω, θα τους υπενθυμίσω να επιστρέψουν στη δική τους. Για μένα ειδικά, που δουλεύω πολύ με μουσικοκινητικά παιχνίδια, η κατάσταση είναι μια τραγωδία, γιατί πώς να κάνεις μουσικοκινητική με τα παιδιά να κάθονται στο τραπέζι και να φορούν και μάσκα;
»Γενικά φέτος δεν μπορώ να δουλέψω. Έχω την εντύπωση ότι το νηπιαγωγείο πλήττεται από αυτή την κατάσταση περισσότερο από όλες τις βαθμίδες. Για εμάς, που έχουμε τόσο πολύ το παιχνίδι στη δομή της λειτουργίας μας, θα έπρεπε να υπάρχουν διαφορετικές προβλέψεις, τουλάχιστον να λειτουργούμε με μικρότερα τμήματα. Τώρα τα παιδιά πρέπει να ιδρυματοποιηθούν εντελώς και να γίνουν στρατιωτάκια, καθισμένα τόση ώρα στα τραπεζάκια. Άλλωστε εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να απομονωθούν. Ας πούμε, σε κάποια ολοήμερα νηπιαγωγεία το μεσημέρι αναμειγνύονται παιδιά από διαφορετικά τμήματα. Σε όλα τα νηπιαγωγεία, στο μεταξύ, στο διάλειμμα παίζουν όλα μαζί! Απλά, βρίσκονται σε εξωτερικό χώρο.
»Ένα άλλο ερωτηματικό είναι γιατί τα προνήπια στο νηπιαγωγείο πρέπει να φορούν μάσκα ενώ στους παιδικούς σταθμούς όχι. Δηλαδή στους παιδικούς σταθμούς 25 παιδιά σε μια τάξη δεν κινδυνεύουν;
»Στην τάξη μου έχουμε 24 μαθητές, από τους οποίους οι 12 μένουν στο ολοήμερο. Ο αριθμός τους έχει αυξηθεί. Δεν είναι ότι τα παιδιά δεν μπορούν να μάθουν να φορούν μάσκα, από τη στιγμή που υπάρχει μια έκτακτη συνθήκη. Αλλά για μένα το πρόβλημα είναι ο συνωστισμός, όχι η μάσκα. Δεν νιώθω καθόλου ασφαλής με τόσα παιδιά σε μια τάξη, όπου μάλιστα αναγκαζόμαστε να κλείνουμε τα μισά παράθυρα όταν βγαίνει διάλειμμα το δημοτικό γιατί βρισκόμαστε στο ισόγειο και έχει απίστευτη φασαρία.
»Από τη γενική εικόνα που έχω, τα παιδιά φαίνεται να προσαρμόζονται σε αυτή τη συνθήκη, ειδικά τα πιο μικρά δεν φαίνεται να τα έχει αγγίξει πάρα πολύ, παίζουν με τις μάσκες τους, τις βάζουν, τις βγάζουν. Αλλά είναι πολύ νωρίς ακόμα, στην αρχή της χρονιάς δεν μπορείς να ξέρεις πώς ακριβώς βιώνει την κατάσταση το καθένα τους. Μια συνάδελφος διάβαζε σε μια ομάδα ένα παραμύθι που έλεγε κάτι για μια ευχή και ένα παιδάκι ευχήθηκε να εξαφανιστεί ο κορωνοϊός. Είμαι σίγουρη ότι αν τα πλησιάσω ένα ένα, θα μου ανοιχτεί ένα καινούριο κεφάλαιο».
Βαγγέλης Κ., δάσκαλος δημοτικού σχολείου στην Αθήνα
«Φέτος έχω την τρίτη δημοτικού. Η προσέλευση γίνεται κανονικά, δεν έχουμε έντονα θέματα από τους γονείς, δηλαδή τα παιδιά έρχονται όλα κανονικά με μάσκες. Όμως πολλά έρχονται με μεγαλύτερες μάσκες, που τους πέφτουν τεχνηέντως - δεν αποκλείω να είναι μια πονηριά των γονιών. Σε αυτά τα παιδιά λέω να πάνε να πάρουν μία από τις μάσκες που έχουν περισσέψει στο σχολείο.
»Σε γονείς βλέπω δυσαρέσκεια όταν έρχονται να πάρουν τα παιδιά το μεσημέρι, όχι τόσο προς εμάς τους δασκάλους, αλλά στον τρόπο με τον οποίο λένε στα παιδιά: “Βγάλε αυτό το πράγμα, τώρα”. Τη βλέπω και σε κάποια παιδιά, που μόλις μετά από μόλις δύο μέρες μαθήματος κατεβάζουν τη μάσκα λίγο κάτω από τη μύτη για να πάρουν αέρα. Ένα κοριτσάκι μου είπε, ευθέως: “Eμένα ο μπαμπάς μου μού είπε να φοράω μάσκα έτσι, κάτω από τη μύτη“.
»Το μάθημα στις τάξεις είναι ημιαποστειρωμένο, γιατί τα παιδιά απαγορεύεται να ανταλλάσσουν πράγματα μεταξύ τους. Δηλαδή δεν μπορεί ένα παιδάκι να δώσει το μολύβι του στο διπλανό. Επίσης φέτος για πρώτη φορά κάθε παιδί έχει το δικό του μαρκαδόρο για να σηκώνεται στον πίνακα με αυτόν. Υπάρχουν πολλοί τέτοιοι, μικροί κανόνες, που ακόμα κι εγώ μαθαίνω μέρα με τη μέρα.
»Επιπλέον, σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργείου, κάθε σχολείο πρέπει να έχει και μία αίθουσα κορωνοϊού. Εμείς τη βρήκαμε με το ζόρι: θα χρησιμοποιήσουμε τη βιβλιοθήκη του σχολείου, που είναι σχετικά απομακρυσμένη από άλλες τάξεις. Ακόμα και τα παιδιά που παρουσιάζουν τα πιο απλά συμπτώματα, που παραπονιούνται για παράδειγμα για πονοκέφαλο ή πόνο στην κοιλιά, θα πηγαίνουν εκεί όπου θα τα προσέχει κάποιος συνάδελφος μέχρι να τα παραλάβουν οι γονείς. Είμαι βέβαιος ότι λόγω της έλλειψης υποδομών σε πολλά σχολεία θα υπάρχει αυτός ο προβληματισμός, ποια αίθουσα θα μετατρέψουν σε αίθουσα COVID-19.
»Όλα έχουν αλλάξει στη ρουτίνα του σχολείου. Όταν έρχονται τα παιδιά το πρωί στο σχολείο στέκονται σε κουκκίδες, το ένα πίσω από το άλλο, σε απόσταση ενάμιση μέτρου μεταξύ τους. Στο κυλικείο έχουμε προσθέσει μια διαγράμμιση με την επιγραφή “περιμένουμε εδώ” για να μη γίνονται τα παιδιά μπουλούκι όπως παλιά. Στην έδρα και στην είσοδο της τάξης έχουμε αντισηπτικά. Οι καθαρίστριες καθαρίζουν, σφουγγαρίζουν, ξανακαθαρίζουν.
»Σήμερα μια παλιά μαθήτριά μου, από την πέμπτη δημοτικού, μου έφτιαξε μια ζωγραφιά που απεικόνιζε την ίδια εναντίον του κορωνοϊού. Στην τάξη μου ένα άλλο παιδάκι ζωγράφισε κάτι σχετικό με τον κορωνοϊό, χωρίς να του δώσω εγώ κάποιο θέμα. Όμως μόνο ένα παιδί μέσα σε μια ολόκληρη τάξη δεν είναι μεγάλο δείγμα. Πιστεύω ότι τα μικρά παιδιά δεν συνειδητοποιούν τι ακριβώς είναι αυτός ο ιός, κατανοούν κυρίως ό,τι βλέπουν.
»Βλέπω μούδιασμα όμως, ναι μεν ακολουθούμε τα μέτρα, αλλά με δυσαρέσκεια. Το “αλλά” το βλέπω ζωγραφισμένο στα πρόσωπα των γονιών και των παιδιών. Είναι λογικό. Eίναι πολύ νωρίς ακόμα, όμως δεν νομίζω να λειτουργήσει. Μακάρι, αλλά δεν το νομίζω».
Μαρία Γ., καθηγήτρια σε γυμνάσιο στο κέντρο της Αθήνας
«Είναι δύσκολο και για εμάς και για τα παιδιά να συνηθίσουμε την καινούρια καθημερινότητα. Είναι άχαρο να βλέπεις παιδιά, ειδικά της πρώτης γυμνασίου, που δεν τα ξέρουμε καθόλου, με καλυμμένα πρόσωπα. Να μη βλέπουμε τα χαρακτηριστικά τους και να είναι και τρομαγμένα - πολλά από αυτά είναι τρομαγμένα.
»Πολλές φορές μπαίνεις στην τάξη και υπάρχει ένα πάγωμα, το βλέπεις στα μάτια τους. Υπάρχουν στιγμές που δεν μιλάει κανένας, για μένα είναι πολύ περίεργο αυτό, νιώθω ότι σε κοιτούν και δεν αντιδρούν. Δεν συμμετέχουν, δεν γελούν, να πουν τη χαζομάρα τους. Θέλω να κάνω κάτι, να τα ξυπνήσω, να τους πω να μιλήσουν, να φωνάξουν λίγο, γιατί νιώθω ότι δεν είναι παιδιά!
»Και όταν μιλούν είναι δύσκολο γιατί δεν ακούγονται. Τους λέμε να μιλούν δυνατά, καθαρά αλλά υπάρχουν και παιδιά που είναι έτσι ο χαρακτήρας τους, που είναι πολύ χαμηλών τόνων η ομιλία τους: αυτά τα παιδιά δεν τα ακούς, πρέπει να πας και να σκύψεις δίπλα τους.
»Εντωμεταξύ τους έχουμε κάνει εισηγήσεις ότι δεν πρέπει να ανταλλάσσουν πράγματα μεταξύ τους και με όλα αυτά τα μέτρα προστασίας έχουν τρομάξει, είναι φυσιολογικό. Είμαστε όλη την ώρα στο «μη» και «μη». Δεν έχουμε κάνει ακόμα μάθημα, δεν έχουμε γνωρίσει τα παιδιά, εγώ δεν έχω κάνει τα παιχνίδια γνωριμίας που πάντα έκανα στην αρχή, να σχηματίσουμε κύκλους, να κρατηθούμε χέρι χέρι και να μάθουμε ο ένας το όνομα του άλλου.
»Ακόμα και τα παιδιά της δευτέρας και τρίτης γυμνασίου, που γνωρίζονται μεταξύ τους, φέτος είναι πιο ήσυχα. Πέρυσι στην πρώτη γυμνασίου είχα ένα παιδάκι που δεν σταματούσε να μιλάει. Φέτος δεν έχω ακούσει τη φωνούλα του. Του λέω, μίλησέ μου λίγο, δεν μπορώ να μη σε ακούω, δεν μπορώ να μην κάνεις αισθητή την παρουσία σου.
»Σκάμε κιόλας όλοι με τη μάσκα, έχει ακόμα πάρα πολλή ζέστη και τα σχολεία έχουν βράσει από το καλοκαίρι. Αν και τα παιδιά τη φορούν, κάνουν την προσπάθεια, αυτό το μέτρο δεν μπορεί να τηρηθεί σωστά ούτε από τα μεγάλα ούτε από τα μικρά, που έχουν έρθει από το δημοτικό. Στα διαλείμματα δεν βγαίνουν όλα μαζί στο προαύλιο, αλλά εκ περιτροπής. Όσα μένουν στην τάξη βγάζουν τη μάσκα, την κατεβάζουν κάτω από τη μύτη, τρώνε. Ακόμα κι εγώ πηγαίνω στο παράθυρο ή βγαίνω στο διάδρομο να τη βγάλω για λίγο, γιατί ζεσταίνομαι πάρα πολύ.
»Έχουμε πάρα πολλά παιδιά ανά τμήμα, υπάρχουν τμήματα με 24-25 μαθητές. Κάθονται στα θρανία δύο δύο, κανονικά. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια ζητούσαμε να μειωθεί ο αριθμός των παιδιών στα τμήματα. Όχι μόνο δεν μειώθηκε αλλά παρέμεινε ο ίδιος. Ειδικά στο κέντρο της Αθήνας, όπου πηγαίνουν σχολείο πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες, και πολύ καλά κάνουν, αυξήθηκε.
»Προτού ξεκινήσει το σχολείο έγινε μια απολύμανση στους χώρους του, αλλά τρεις μέρες πριν δεν είχαμε ακόμα καθαρίστρια. Τελικά ήρθε μία καθαρίστρια από άλλο σχολείο, για δέκα τμήματα, το γραφείο των καθηγητών και τον προαύλιο χώρο. Μία γυναίκα που κανονικά πρέπει σε κάθε διάλειμμα να μπαίνει σε όλες τις τάξεις και να τις απολυμαίνει. Προσπαθεί, αλλά πόσο εύκολο είναι; Δεν έγιναν προσλήψεις στο προσωπικό καθαριότητας.
»Σαν να έχουν χάσει τα παιδιά λίγο τη χαρά τους φέτος. Και επειδή εμείς οι καθηγητές έχουμε μπει στον άχαρο ρόλο ενός “μη” που έχει κάτι πολύ αρνητικό πιστεύω ότι δεν θα αναπτύξουμε εύκολα σχέση εμπιστοσύνης με τους μαθητές. Τα παιδιά δεν σε βλέπουν σαν καθηγητή, σε βλέπουν σαν αστυνομικό που δεν τα αφήνει να κινηθούν και να κάνουν πράγματα ελεύθερα. Αλλά όταν βγαίνουν από το σχολείο είναι σαν να ξαναβρίσκουν τον χαρακτήρα τους. Στα πέντε βήματα έχουν βγάλει τη μάσκα, αρχίζουν να γελούν, να αγκαλιάζονται. Βγαίνοντας από το σχολείο τα παιδιά είναι πιο χαρούμενα».
Από τη Γεωργία Καρκάνη
