Στην εποχή των γονιών μας, και ακόμα παλαιότερα, οι ρόλοι στην οικογένεια ήταν πολύ ξεκάθαροι. Σε κάποιες περιπτώσεις, υπερβολικά ξεκάθαροι. Ως παιδιά, υπήρχαν κάποιοι κανόνες στο σπίτι που έπρεπε να ακολουθήσουμε χωρίς να τους αμφισβητήσουμε, χωρίς θετική επιβράβευση αν συμμορφωνόμασταν, μόνο με τιμωρίες αν τους παραβιάζαμε και αν ρωτούσαμε «γιατί», μπορεί να παίρναμε την απάντηση «επειδή το λέω εγώ».
Ευτυχώς, όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν. Οι σημερινοί γονείς κάνουμε φύλλο και φτερό τα μοτίβα ανατροφής των παλαιότερων γενεών, κρατώντας ό,τι υποστηρίζουν οι ειδικοί και πετώντας ό,τι θεωρείται ξεπερασμένο, έως και βλαβερό για τα παιδιά. Προσπαθώντας όμως να βρούμε τα πατήματά μας, η ισορροπία χάνεται και κινδυνεύουμε να φτάσουμε σε σημείο να αντικαταστήσουμε τον ρόλο του γονιού με εκείνον του φίλου.
Αλλά είτε μας αρέσει είτε όχι, δεν μπορούμε, και δεν πρέπει, να είμαστε «φιλαράκια» με τα παιδιά μας, αν τουλάχιστον δεχτούμε τον ορισμό της φιλίας από την Αμερικανική Εταιρεία Ψυχολογίας: «μια εθελοντική σχέση ανάμεσα σε δύο ή περισσότερους ανθρώπους που είναι σχετικά μακροχρόνια και στην οποία οι εμπλεκόμενοι τείνουν να ενδιαφέρονται να καλύψουν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των άλλων, καθώς και να ικανοποιούν τις δικές τους επιθυμίες». Η σχέση με τα παιδιά μας δεν είναι «εθελοντική» ούτε είναι υποχρεωμένα τα παιδιά μας να καλύπτουν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά μας.
Και σίγουρα η σχέση με τα παιδιά μας δεν είναι ισότιμη. Γιατί μπορεί να έχουμε έρθει πιο κοντά τους από ό,τι οι γονείς μας σε εμάς, αλλά παραμένουμε οι βασικές φιγούρες εξουσίας της ζωής τους. Όπως επιβεβαιώνει η επιστήμη, είναι ωφέλιμο και για εμάς και για εκείνα να θέτουμε όρια και κανόνες, που μεταβάλλονται καθώς μεγαλώνουν.
Ένα «φιλαράκι» δεν θα ζητήσει από ένα άλλο να κοιμάται σε μια συγκεκριμένη ώρα κάθε βράδυ, να τρώει άφθονα φρούτα και λαχανικά ή να μελετάει τα μαθήματά του (ή τουλάχιστον όλα αυτά δεν προβλέπονται από τον ρόλο του). Αλλά όταν ως γονείς δημιουργούμε ένα τέτοιο περιβάλλον στο σπίτι, όσο «δυσάρεστοι» κι αν γινόμαστε μερικές φορές για τα παιδιά μας, τα βοηθάμε, μεταξύ άλλων, να αισθάνονται ασφάλεια, να αναπτύσσουν αυτοέλεγχο και υπευθυνότητα.
Και βέβαια δεν τους κάνει καλό να τα αντιμετωπίζουμε σαν τους εξομολογητές μας. Να αισθάνονται ότι οφείλουν να μας φροντίσουν. Μάλιστα, μια έρευνα έδειξε ότι οι διαζευγμένες μητέρες που μοιράζονται με τις έφηβες κόρες τους προσωπικές πληροφορίες (όπως οικονομικές ή επαγγελματικές δυσκολίες, ή αρνητικά συναισθήματα για τον πρώην σύζυγό τους) προκαλούν, άθελά τους έστω, έντονη ψυχική πίεση στα κορίτσια τους.
Υπάρχουν όμως κάποια χαρακτηριστικά της φιλίας που μπορούμε να κρατήσουμε στη σχέση μας με τα παιδιά, σύμφωνα και με το υποστηρικτικό μοντέλο ανατροφής, που προτείνεται από τους ειδικούς ως αυτό που ισορροπεί ανάμεσα στην αυταρχικότητα και την υποχωρητικότητα. Όχι μόνο μπορούμε αλλά συστήνεται να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά μας με σεβασμό, να ακούμε τη γνώμη τους και, ακόμα και αν αντιδρούν σε έναν κανόνα, να τους εξηγούμε γιατί τον θέτουμε. Αλλά αν αισθανόμαστε ότι έχουμε ανάγκη να μοιραστούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, να το κάνουμε με τους ενήλικες φίλους μας ή με έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά μας, οι επιστήμονες μας διαβεβαιώνουν ότι μπορούμε να κάνουμε μαζί τους όλο και περισσότερα πράγματα που μοιράζονται και οι φίλοι. Να παίξουμε επιτραπέζια, να πάμε για ψώνια ή να κάνουμε ένα ταξίδι στο εξωτερικό και να περάσουμε πραγματικά όμορφα. Όχι όμως να τους αντικαταστήσουμε στη ζωή τους. Γιατί φίλοι μπορούν να είναι πολλοί, ενώ μάνα μόνο μία.
