Μια γυναίκα μπροστά σε μια στοίβα άπλυτων ρούχων, σε κατάσταση απόγνωσης. «Έπρεπε να μου το ζητήσεις» της απάντησε ο σύζυγός της, όταν του παραπονέθηκε για την επιδεικτική αδιαφορία του απέναντι στην μπουγάδα. Αυτή η τόσο γνώριμη και καθημερινή εικόνα προέρχεται από ένα κόμικς - «φεμινιστικό κόμικς» όπως χαρακτηρίστηκε - της Γαλλίδας δημιουργού Emma, που κυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2018 φέρνοντάς μας σε επαφή με τον όρο «mental load» ή «νοητικό φορτίο», όπως θα μπορούσαν να μεταφραστούν στα ελληνικά όλες αυτές οι σκέψεις που κάνουμε, 24 ώρες την ημέρα, 7 μέρες την εβδομάδα, για τις εκκρεμότητες της οικογένειας και του σπιτιού, σκέψεις που εξαντλούν τις τελευταίες σταγόνες ενέργειας που μας έχουν απομείνει.
Η ίδια έννοια είχε ήδη εισαχθεί από το 1983, από την κοινωνιολόγο Arlie Hochschild, διατυπωμένη ως «emotional labor». Αρχικά, όπως εξηγεί η ψυχίατρος Alexandra Sacks, M.D., περιέγραφε την προσπάθεια που έπρεπε να καταβάλουν οι επαγγελματίες για να ελέγξουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους στον χώρο εργασίας τους – για παράδειγμα οι αεροσυνοδοί, που ανεξάρτητα από τη διάθεσή τους έπρεπε να χαμογελούν σε όλη τη διάρκεια μιας πτήσης. Αργότερα ο όρος μετακόμισε στις συζητήσεις για τους ρόλους των δύο φύλων, για να εκφράσει τη μειονεκτική θέση στην οποία βρίσκονται συνήθως οι γυναίκες, ως σύζυγοι και μητέρες, όταν επωμίζονται το μεγαλύτερο συναισθηματικό και νοητικό φορτίο ενός νοικοκυριού. Αυτός είναι μάλλον και ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο όλες οι μαμάδες έχουμε χάσει τον ύπνο μας. Το νοητικό φορτίο μας. Ξαπλώνουμε στο κρεβάτι, μετά από δεκατέσσερις ώρες δουλειάς στο γραφείο και το σπίτι, και αντί να χαλαρώσουμε και να αφεθούμε στην αγκαλιά του Μορφέα αφήνουμε ένα πλήθος σκέψεων να κυριεύσουν το μυαλό μας: Να μην ξεχάσουμε να πάμε αύριο το παιδί στον παιδίατρο για το εμβόλιο. Σήμερα δεν πλύναμε τα πιάτα και έχουν συσσωρευτεί στο νεροχύτη. Να μιλήσουμε με τη δασκάλα στο σχολείο για τις επιδόσεις του γιου μας. Ο σκύλος μας είναι παράξενα νωθρός τις τελευταίες μέρες, να τηλεφωνήσουμε στον κτηνίατρο. Και τι συνέβη με εκείνο το έπιπλο που είχαμε παραγγείλει; Αύριο πρέπει να επικοινωνήσουμε με το κούριερ...
Έτσι, την επόμενη μέρα ξυπνάμε ακόμα πιο κουρασμένες. Είτε γιατί δεν καταφέραμε να αποκοιμηθούμε νωρίτερα από τις τρεις το πρωί είτε γιατί οι σκέψεις συνέχισαν να βασανίζουν το μυαλό μας και στη διάρκεια του ύπνου, μεταμορφωμένες σε εφιάλτες, είτε γιατί, απλά, με τον μαραθώνιο ανησυχιών που τρέχουμε καθημερινά, ακόμα και όταν καταφέρνουμε να κατακτήσουμε ένα ποιοτικό οκτάωρο ύπνου απλά δεν μας φτάνει. Η κούραση δεν είναι η μοναδική συνέπεια. Συνοδεύεται από μια δυσαρέσκεια προς τον σύζυγό μας, που θεωρούμε ότι στην κατανομή των οικογενειακών υποχρεώσεων κάπου έκλεψε στο ζύγι. Δυσανασχετούμε κάθε φορά που περιμένει από εμάς να του ζητήσουμε/«υπενθυμίσουμε» μια εργασία, σαν να έχουμε αναλάβει ρόλο μάνατζερ στο σπίτι.
Είναι γεγονός, οι σύγχρονοι μπαμπάδες συμμετέχουν στην οικογένεια πολύ περισσότερο από τους δικούς μας μπαμπάδες. Ωστόσο, μελέτη του 2015 από το Pew Research Center επιβεβαιώνει ότι ακόμα και στα νοικοκυριά όπου εργάζονται και τα δύο φύλα, σε ό,τι αφορά το νοικοκυριό και την ανατροφή των παιδιών οι γυναίκες παραμένουν οι βασικές «αρμόδιες». Δεν φταίνε μόνο οι άντρες γι’ αυτό, αλλά και εμείς. Πόσες φορές έχουμε φορτωθεί από μόνες μας μια εργασία, επειδή θεωρούμε ότι ο σύζυγός μας δεν θα την έκανε καλά, ή, ακόμα χειρότερα, πόσες φορές την έχουμε ξανακάνει από την αρχή, επειδή, ας πούμε ο μπαμπάς διάλεξε τα «λάθος» ρούχα για το παιδί μας και τώρα πρέπει να το ξαναντύσουμε προτού το στείλουμε σχολείο;
Αν λοιπόν ονειρευόμαστε μια πιο ισότιμη κατανομή στις εργασίες ενός νοικοκυριού, εκτός από μια ψύχραιμη και ανοιχτή συζήτηση με τον σύζυγό μας καλό είναι να κάνουμε και αυτοκριτική. Μήπως στην προσπάθειά μας να μη χάσουμε τον έλεγχο, έχουμε φορτώσει τον εαυτό μας με περισσότερα από όσα μπορούμε να αντέξουμε; Έχουμε πολλούς καλούς λόγους να ελαφρύνουμε αυτό το φορτίο. Αποφεύγουμε την υπερκόπωση, γινόμαστε καλύτεροι γονείς και οι δύο. Όπως σχολιάζει η Dr Sacks, «δίνουμε ο ένας στον άλλο την άδεια, την ενθάρρυνση και την υποστήριξη να φροντίσει τον εαυτό του, ο ένας τον άλλο, και τη σχέση του».
Από τη Γωγώ Καρκάνη
