Αγανάκτηση, φόβος και θυμός μάς κατακλύζουν, αρχικά, όταν μαθαίνουμε για περιστατικά βίας όπως εκείνα που ήρθαν τις τελευταίες μέρες στο φως, των άγριων ξυλοδαρμών του 16χρονου και της 14χρονης στη Θεσσαλονίκη και της 14χρονης στη Γλυφάδα –η τελευταία μάλιστα είχε υποστεί και bullying για πολλούς μήνες.
Όμως καλό θα ήταν να προσπαθήσουμε να τιθασεύσουμε αυτά τα συναισθήματα και να εστιάσουμε στο αληθινό πρόβλημα, στο δάσος και όχι στο δέντρο, που είναι οι λόγοι πίσω από την έξαρση της βίας σε όλες τις ηλικίες. Και να σκύψουμε με κατανόηση πάνω από τα παιδιά, χωρίς να ξεχνάμε ότι μέχρι την ενηλικίωσή τους η βασική ευθύνη βαραίνει όχι μόνο τους γονείς τους αλλά και όλους τους ενήλικες στο περιβάλλον τους.
Πράγματι, ενώ η έξαρση της βίας ανηλίκων επιβεβαιώνεται από στοιχεία της στατιστικής επετηρίδας της Ελληνικής Αστυνομίας για το διάστημα 2020-22, μάλλον δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αυτή συμπίπτει χρονικά με την αύξηση στα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας (100%). Γιατί αυτό που κάνουν, ουσιαστικά, τα παιδιά και οι έφηβοι είναι να καθρεφτίζουν με τη συμπεριφορά τους τις παθογένειες της κοινωνίας μας, ειδικά όταν αναπαράγονται μέσα στο σπίτι τους.
Σε μια κλειστή συνάντηση, στην οποία συμμετείχα πριν από μήνες, της Ομάδας Εφήβων Συμβούλων του Συνηγόρου του Παιδιού, η Σύνηγορος του Παιδιού Θεώνη Κουφονικολάκου είχε επισημάνει την ανάγκη όχι να αυστηροποιήσουμε την ποινική μεταχείριση των παιδιών αλλά να ενισχύσουμε τους μηχανισμούς που θα δώσουν ουσιαστικές λύσεις και θα συμβάλουν στην αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής. «Και οι “ανήλικοι δράστες” και τα “ανήλικα θύματα” είναι για εμάς παιδιά σε κίνδυνο» είχε πει χαρακτηριστικά.
Με την έξαρση της βίας έχουν συνδεθεί διάφοροι παράγοντες, όπως οι επιπτώσεις της πανδημίας, η φτώχεια, ο αποκλεισμός, οι ανεπάρκειες του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και τα κυρίαρχα στερεότυπα που αναπαράγονται με κάθε μέσο, από τα social media μέχρι συγκεκριμένα είδη μουσικής, τα οποία προβάλλουν, μεταξύ άλλων, την παραβατικότητα και την τοξική αρρενωπότητα.
Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς, ως γονείς; Να μην κουραστούμε ποτέ να συζητάμε με τα παιδιά μας, οποιασδήποτε ηλικίας, για τη βία, τις μορφές που μπορεί να λάβει (ανάμεσά τους είναι σήμερα και η διαδικτυακή βία) και τις επιπτώσεις της στα θύματα, στους θύτες και σε ολόκληρο το περιβάλλον τους. Να τα ακούμε προσεκτικά σε ό,τι αισθανόμαστε ότι έχουν να μας πουν και να τα εμπιστευόμαστε.
Να είμαστε, παράλληλα, σε επιφυλακή ακόμα και για μικρές αλλαγές στη συμπεριφορά και ψυχοσωματικά συμπτώματα που μπορεί να καταδεικνύουν ότι βίωσαν, έστω και ως μάρτυρες, περιστατικά βίας και bullying εντός ή εκτός του σχολικού περιβάλλοντός τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στον κύκλο εμπιστοσύνης που δημιουργήσαμε με την Ομάδα Εφήβων Συμβούλων, τα παιδιά μοιράστηκαν τραυματικές εμπειρίες βίας και bullying, δικές τους και συμμαθητών τους, τις οποίες πιθανόν να μη γνωρίζουν ούτε οι γονείς τους. Θα μπορούσαμε κι εμείς να είμαστε ανάμεσα σε αυτούς τους γονείς.
