Πρόκειται ίσως για τα σημαντικότερα ξεκινήματα στη ζωή ενός παιδιού, καθώς σηματοδοτούν το πέρασμα σε μια καινούρια φάση, όχι μόνο για το ίδιο, αλλά και για όλη την οικογένεια. Είναι σαν να ξεκινά ο χρόνος από την αρχή. Πώς όμως η προσαρμογή θα γίνει ομαλά τόσο για το παιδί όσο και για τους γονείς; Η Δήμητρα Δάμτσα, Ψυχολόγος Παιδιών & Εφήβων, BSc, MSc και επικεφαλής του Τμήματος Συμβουλευτικής στα Εκπαιδευτήρια Γείτονα, μας δίνει πολύτιμες συμβουλές.
Η προσαρμογή των παιδιών
Οι αντιδράσεις των παιδιών σε τέτοιου είδους μεταβάσεις διαφοροποιούνται. Μερικά εκφράζουν έντονα αρνητικά συναισθήματα (άρνηση, θυμό, θλίψη κλπ.), άλλα αντιδρούν θετικά (αποδοχή, χαρά, ενθουσιασμό κ.ά.), ενώ, τέλος, ένα μικρό ποσοστό αντιδρά με σιωπή και επιφυλακτικότητα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η καθημερινότητα του κάθε παιδιού αλλάζει σημαντικά. Πρέπει να προσαρμοστεί σε νέες συνθήκες και εγκαταστάσεις, να συνηθίσει «αχαρτογράφητες» ρουτίνες και ωράρια, να γνωρίσει άλλους ανθρώπους, να ανταποκριθεί σε νέες μαθησιακές και κοινωνικές απαιτήσεις. Πρόκειται όμως για ένα απαραίτητο στάδιο ανάπτυξης, ένα μεγάλο βήμα αυτονόμησης, που το παιδί θα κληθεί να βιώσει κάτι αντίστοιχο αρκετές φορές στη ζωή του.
Θα πρέπει, προχωρώντας, να μπορεί να κάνει συναισθηματικά λειτουργικούς αποχωρισμούς και επιτυχημένες προσαρμογές σε νέες καταστάσεις, έτσι ώστε να πατάει καλά στα πόδια του. Ιδιαίτερα σημαντική για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής προσαρμογής είναι η προετοιμασία του για την αλλαγή που θα επέλθει. Η αλλαγή αυτή πρέπει να εκφραστεί με θετικό τρόπο και να συνδεθεί με όλα τα όμορφα πράγματα που θα κερδίσει μέσα από αυτή την εμπειρία, όπως το ότι θα αποκτήσει καινούριους φίλους, θα μάθει νέα παιχνίδια κ.ά. Για την εξοικείωση του παιδιού, είναι επίσης πολύ χρήσιμο να έχει προηγηθεί επίσκεψή του στον χώρο του παιδικού σταθμού ή του δημοτικού σχολείου.
Tips για την ομαλή μετάβαση στον παιδικό σταθμό:
Οι συναισθηματικές αντιδράσεις των γονιών είναι καθοριστικές. Οι γονείς οφείλουν να εμπιστεύονται το σχολείο, να παραμένουν συναισθηματικά σταθεροί και να μη διαπραγματεύονται τη μετάβαση του παιδιού τους στον παιδικό σταθμό. Σε κάποιες περιπτώσεις - και παρά την καλή προετοιμασία από εκείνους - το παιδί παρουσιάζει συμπτώματα σχολικής άρνησης. Γενικά, καλό είναι να:
• Αποφεύγουμε τις έντονες διαπραγματεύσεις, απειλές ή τιμωρίες. Τα παιδιά διαισθάνονται τη συναισθηματική φόρτιση των γονιών και είναι πιθανό να παρατείνουν την άρνησή τους για το σχολείο. Η προσαρμογή απαιτεί χρόνο και υπομονή. Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό.
• Τηρείται κοινή στάση μεταξύ των γονιών ή/και όσων εμπλέκονται στην καθημερινότητα του παιδιού (γιαγιά, παππούς).
• Αποφεύγουμε να δωροδοκήσουμε το παιδί για να προσέλθει στο σχολείο. Τα δώρα και οι υποσχέσεις οδηγούν σε απληστία, ενώ παράλληλα διδάσκουν στο παιδί μια διαστρεβλωμένη συνθήκη σχετικά με τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες που θα έπρεπε να έχει.
• Μη μένει στο σπίτι το παιδί που αρνείται να πάει σχολείο. Εάν επιτρέψουμε να γίνει αυτό, καθυστερούμε την προσαρμογή του και διαταράσσουμε τη σταθερότητα που επιδιώκουμε στο ημερήσιο πρόγραμμά του.
• Μην παρατείνεται ο αποχαιρετισμός όταν αφήνουμε το παιδί στο σχολείο. Αποχαιρετάμε το παιδί γλυκά, τρυφερά και με σιγουριά, χωρίς διαπραγμάτευση. Τα παιδιά ελπίζουν ότι με το κλάμα θα καταφέρουν να απομακρυνθούν από το σχολείο μαζί με τους γονείς.
• Ενισχύουμε συναισθηματικά το παιδί και να το ενθαρρύνουμε (είμαστε σίγουροι πως θα τα καταφέρεις, μπράβο σου που έμεινες όλη τη μέρα στο σχολείο, είμαστε
πολύ περήφανοι για σένα).
• Αποφεύγουμε να μεταδώσουμε στο παιδί τη δική μας αγωνία για την έκβαση της ημέρας στο σχολείο, κάνοντας πολλές ερωτήσεις. Καλύτερα να επικοινωνούμε με το προσωπικό του σχολείου για να μας ενημερώσει.
• Κρατάμε σταθερό το καθημερινό πρόγραμμα, για να μπορέσει το παιδί να συνηθίσει πιο εύκολα τη νέα κατάσταση (σταθερή ώρα ύπνου, μπάνιου, φαγητού, παιχνιδιού).
Tips για την ομαλή μετάβαση στην Α' δημοτικού:
• Ο υψηλός δείκτης αυτονόμησης του παιδιού αποτελεί ισχυρό προβλεπτικό παράγοντα της καλής προσαρμογής του στη νέα πραγματικότητα. Σε αυτή την ηλικία αναμένουμε ότι το παιδί θα αυτοεξυπηρετείται (τουαλέτα, ντύσιμο, φαγητό), θα κοιμάται μόνο του, χωρίς την παρουσία ενήλικα και σε συγκεκριμένη ώρα. Τα σαφή όρια παρέχουν ασφάλεια και σταθερότητα στην καθημερινότητα και τη νέα ρουτίνα του.
• Η συμπεριφορά των γονιών είναι καθοριστική και για την προσαρμογή του παιδιού στο δημοτικό. Είναι σημαντικό οι γονείς να εμπιστεύονται το σχολείο, να παραμένουν ψύχραιμοι και σταθεροί στις όποιες αντιδράσεις του παιδιού.
• Σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε το παιδί να μάθει να διαχειρίζεται με αποτελεσματικότητα την καθημερινή ρουτίνα, να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του και να αντιμετωπίζει την πιθανή αποτυχία. Επίσης, είναι αναγκαίο από την πλευρά των γονιών να μη γίνεται σύγκριση του παιδιού με τα αδέρφια ή τους συμμαθητές του. Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης, επεξεργασίας και απόκρισης σε νέα δεδομένα. Ο γονιός οφείλει να επαινεί το παιδί με σαφήνεια, εστιάζοντας κυρίως στην προσπάθεια.
• Σε ό,τι αφορά τη μάθηση, για κάθε παιδί στην τάξη επιτυγχάνεται διαφορετικά. Η μάθηση εξαρτάται από βιολογικούς παράγοντες (ωρίμανση, ανάπτυξη, λόγο, συγκέντρωση, μνήμη) αλλά και από συναισθηματικούς (αυτονόμηση, συναισθηματική ωριμότητα κλπ.). Αποτελεί μια σύνθετη, πολυπαραγοντική διαδικασία, εγγενώς ορισμένη και μοναδική για το κάθε παιδί.
Ο ρόλος του σχολείου
Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των όποιων δυσκολιών κατά τη μετάβαση, πρωταρχικός στόχος κάθε σχολείου είναι η δημιουργία ενός φιλικού, διδακτικού, οικογενειακού και άνετου σχολικού περιβάλλοντος για τους νέους μαθητές. Μέσα από την εξοικείωση με το νέο περιβάλλον επιτυγχάνουμε υψηλό δείκτη αυτονόμησης και υψηλή αυτοπεποίθηση. Στα Εκπαιδευτήρια Γείτονα, δημιουργώντας τις σωστές προϋποθέσεις, επιδιώκουμε τα παιδιά να είναι ήρεμα, χαρούμενα, να μη φοβούνται τις αλλαγές, να αγαπούν το σχολείο και να ανταποκρίνονται πρόθυμα στις νέες εμπειρίες.
BOOM note: Μαμά και μπαμπά, μπορεί να σας είναι δύσκολο να αποχωριστείτε το παιδί σας, όμως προτεραιότητα έχει να μάθετε να διαχειρίζεστε τα συναισθήματά σας μπροστά του, γιατί αν του δείχνετε ότι πιέζεστε συναισθηματικά, το μπερδεύετε και το αγχώνετε περισσότερο. Μην ξεχνάτε πως όλα τα παιδιά καταφέρνουν να προσαρμοστούν επιτυχώς στη νέα αυτή πραγματικότητα, με τον δικό τους τρόπο και ρυθμό. Όσο απαραίτητο είναι για το παιδί να λάβει την οικογενειακή προστασία και φροντίδα σε μεγαλύτερο βαθμό στα πρώτα στάδια του μεγαλώματός του, άλλο τόσο απαραίτητο είναι να οδηγηθεί με εμπιστοσύνη και σιγουριά στις επόμενες φάσεις αυτονόμησης και ανεξαρτητοποίησης! Καλή αρχή σε αυτό το νέο, μεγάλο και φαντασμαγορικό ταξίδι γνώσεων, σχέσεων και εμπειριών!
Εκπαιδευτήρια Γείτονα
Website: www.geitonas.edu.gr
Διεύθυνση: Βάρη Αττικής
Tηλέφωνο: 210 9656200
E-mail: mail@geitonas-school.gr
Facebook: Εκπαιδευτήρια Γείτονα
Διαβάστε αυτό και πολλά ακόμα άρθρα στο 9ο τεύχος του BOOM που μπορείτε να διαβάσετε online
πατώντας επάνω στο εξώφυλλο!
