Στρεπτόκοκκος: Συμπτώματα, τρόποι αντιμετώπισης και όσα πρέπει να ξέρουμε για να προστατευθούμε μικροί και μεγάλοι

Μαρία Ροδίτη

Wed, 05/07/2023 - 22:47

Ο Covid-19 μάς απασχόλησε όσο τίποτε άλλο τα τελευταία 3 χρόνια. Άλλαξε την καθημερινότητά μας, τις συνήθειές μας και… πάνω που είπαμε ότι κάπως ησυχάσαμε και μπορούμε να επανέλθουμε στην κανονικότητά μας, ήρθε ο στρεπτόκοκκος να μας απασχολήσει έντονα. Βλέπετε, εδώ και μερικούς μήνες ο στρεπτόκοκκος είναι πρώτο θέμα στις συζητήσεις μεταξύ μαμάδων και μπαμπάδων, καθώς ολοένα και περισσότερα παιδιά νοσούν. Τα κρούσματα είναι αρκετά αυξημένα. Απευθυνθήκαμε, λοιπόν, στον Ιωάννη Αθανασόπουλο, MD, PhD, χειρουργό-ωτορινολαρυγγολόγο, για να μας λύσει όλες τις απορίες που αφορούν στον στρεπτόκοκκο!

Κύριε Αθανασόπουλε, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται έξαρση του στρεπτόκοκκου στα παιδιά. Από εκεί που είπαμε πως κάπως ησυχάσαμε από τον Covid-19 και την εποχική γρίπη, καθώς οδεύουμε προς το καλοκαίρι, ήρθε τώρα ο στρεπτόκοκκος να μας αφυπνίσει και πάλι. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Κατά την πανδημία COVID-19, οι σοβαρές λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α (GAS) μειώθηκαν σε σύγκριση με το παρελθόν και, μάλιστα, ήταν ιδιαίτερα χαμηλές στα παιδιά. Αυτό πιθανότατα οφειλόταν στα μέτρα που ελήφθησαν, όπως το κλείσιμο σχολείων/χώρων εργασίας, η χρήση μάσκας και οι αποστάσεις. Δεδομένα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) για το 2022 έδειξαν ότι τα επίπεδα μόλυνσης με iGAS (διεισδυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α) στα παιδιά αυξήθηκαν νωρίτερα χρονικά, ταυτόχρονα με την αύξηση των αναπνευστικών ιών, και ήταν υψηλότερα από τα επίπεδα προ πανδημίας σε αρκετές χώρες. Προκαταρκτικά στοιχεία για το 2023 δείχνουν ότι οι λοιμώξεις από iGAS παραμένουν υψηλές στα παιδιά ακόμα και μετά τη μείωση των ιών του αναπνευστικού με παράλληλη αύξηση των μολύνσεων σε ενήλικες, ιδιαίτερα σε άτομα άνω των 65 ετών. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κυκλοφορεί νέο στέλεχος του βακτηρίου. Η αύξηση των σοβαρών λοιμώξεων ίσως σχετίζεται με τη γενικότερη υψηλή κυκλοφορία του βακτηρίου στην κοινότητα και οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων, όπως ο αυξημένος πλέον συνωστισμός, η γενικότερη αύξηση των λοιμώξεων του αναπνευστικού, κλπ.

Τι ακριβώς είναι ο στρεπτόκοκκος, πώς μεταδίδεται και ποια είναι τα συμπτώματά του;

Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α είναι εξαιρετικά μεταδοτικός, αλλά γενικά δεν είναι απειλητικός για τη ζωή. Μάλιστα, ένα ποσοστό περίπου 5% των υγιών ατόμων φέρουν το μικρόβιο αυτό στον φάρυγγά τους χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα (υγιείς φορείς). Συνήθως, προκαλεί ήπια συμπτώματα, όπως πυρετό, πονόλαιμο, που μπορεί να γίνει αρκετά επώδυνος, διόγκωση των αμυγδαλών και των λεμφαδένων του λαιμού, πονοκέφαλο, εξάνθημα, κ.ά. Τα περισσότερα άτομα αναρρώνουν χωρίς επιπλοκές. Ωστόσο, αν το βακτήριο εισβάλλει σε μέρη του σώματος που φυσιολογικά δεν υπάρχει (όπως οι πνεύμονες ή η κυκλοφορία του αίματος), δύναται να προξενήσει πολύ σοβαρή νόσο που αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο. Τα βακτήρια του στρεπτόκοκκου μεταδίδονται μέσω του βήχα, του φτερνίσματος, του φιλιού, και του αγγίγματος, από κάποιον που νοσεί ή είναι φορέας. Τα κρούσματα είναι πιο συχνά σε εγκαταστάσεις, όπως τα σχολεία και οι οίκοι ευγηρίας, όπου η στενή επαφή είναι συχνή, καθώς και σε άτομα με ανοσοκαταστολή.

Κοινό κρυολόγημα VS στρεπτόκοκκος. Πώς τα ξεχωρίζουμε; Υπάρχει ειδικό τεστ που γίνεται για τη διάγνωση του στρεπτόκοκκου και αν ναι, κατά πόσο είναι έγκυρο;

Συνήθως τα συμπτώματα της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης απαντώνται και σε άλλες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Ο διαχωρισμός μεταξύ ιικής-βακτηριακής λοίμωξης και η οριστική διάγνωση τίθεται από τον παιδίατρο ή τον ωτορινολαρυγγολόγο και βασίζεται στην κλινική και εργαστηριακή εξέταση. Για την ταχεία ανίχνευση (<15 λεπτά) του στρεπτόκοκκου, χρησιμοποιείται το Strep-test, το οποίο βασίζεται στον εντοπισμό του μικροβιακού αντιγόνου. Το θετικό αποτέλεσμα του Strep-test θέτει τη διάγνωση και πρέπει να αξιολογείται για την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας. Ωστόσο, το αρνητικό αποτέλεσμα δεν αποκλείει την ύπαρξη του βακτηρίου, γι’ αυτό, επί ισχυρής υποψίας, πρέπει να επιβεβαιώνεται με καλλιέργεια. Η πλέον αξιόπιστη μέθοδος είναι η καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος, η οποία όμως απαιτεί χρονικό διάστημα 2-3 ημερών μέχρι το αποτέλεσμα.

Πότε οι γονείς πρέπει να θορυβηθούν και να απευθυνθούν στον γιατρό;

Όταν το παιδί εμφανίζει κάποια λοίμωξη του αναπνευστικού, καλό είναι οι γονείς να ενημερώνουν τον παιδίατρο. Ειδικά αν παρατηρείται επιδείνωση, αν η θερμοκρασία σώματος είναι 39℃ ή υψηλότερη και δεν υποχωρεί με αντιπυρετικό, αν υπάρχουν σημάδια αφυδάτωσης ή το παιδί αρνείται να φάει, αν δείχνει εξαντλημένο υποτονικό ή ευερέθιστο, αν έχει διαταραχές του επιπέδου συνείδησης ή αν πρόκειται για βρέφος κάτω των 6 μηνών, τότε οι γονείς πρέπει να θορυβηθούν και να επικοινωνήσουν άμεσα με τον γιατρό.

Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης αλλά και πρόληψης του στρεπτόκοκκου;

Η θεραπεία με την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή αποτελεί τον ενδεδειγμένο τρόπο αντιμετώπισης του στρεπτόκοκκου. Η τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας με σωστή υγιεινή των χεριών είναι σημαίνουσα για τη μείωση του κινδύνου μετάδοσης και νόσησης. Ο καλός αερισμός των κλειστών χώρων και ο τακτικός καθαρισμός των επιφανειών και των παιχνιδιών είναι εξίσου σημαντικά, καθώς το βακτήριο επιβιώνει για ορισμένο χρονικό διάστημα σε διάφορα αντικείμενα. Επίσης, δεν θα πρέπει να αμελούμε την επικαιροποίηση των εμβολίων των παιδιών μας. Θα πρέπει να διδάξουμε το παιδί μας, υπό τη μορφή παιχνιδιού, το σωστό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, τη χρήση χαρτομάντηλου ή του αγκώνα για τον βήχα και το φτέρνισμα και την αποφυγή των στενών επαφών όταν αισθάνεται αδιαθεσία. Τα παιδιά, όπως φάνηκε από την πανδημία, ήταν πιο υπομονετικά και υπάκουα από πολλούς ενήλικες!

Σε πόσες μέρες από την έναρξη της θεραπείας υποχωρούν τα συμπτώματα και τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς κατά τη διάρκεια της θεραπείας; Πόσο διάστημα διαρκεί ο «κύκλος» του στρεπτόκοκκου;

Η λοίμωξη από GAS ως επί το πλείστον μεταφράζεται σε πονόλαιμο και μερικές ημέρες απουσίας από το σχολείο για το παιδί. Συνήθως, μετά την πάροδο 24 ωρών από την έναρξη της αντιβιοτικής αγωγής, αρχίζει να παρατηρείται σταδιακή ύφεση των συμπτωμάτων, βελτίωση της κλινικής εικόνας του παιδιού και μείωση του κινδύνου μετάδοσης στους γύρω του. Είναι σημαντικό, ωστόσο, οι γονείς να τηρούν κατά γράμμα τις οδηγίες του γιατρού για τη σωστή ολοκλήρωση του αντιβιοτικού σχήματος. Δυστυχώς, συχνά παρατηρούνται φαινόμενα πρόωρης διακοπής της αντιβίωσης, με επακόλουθες υποτροπές και εμφάνιση ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά μελλοντικά.