Όταν ο γιος μου πήγε για πρώτη φορά σχολείο και άρχισε να κολλάει τη μία ίωση μετά την άλλη, τα λόγια παρηγοριάς που άκουγα σταθερά από άλλους γονείς μα και ειδικούς ήταν: «Χτίζει ανοσοποιητικό». Σήμερα, στα οκτώ του χρόνια, που πλέον αρρωσταίνει περίπου δύο φορές το χρόνο και συνήθως με ήπια συμπτώματα, καταλαβαίνω ότι έκανα πολύ καλά τότε, σφίγγοντας τα δόντια και αφήνοντάς τον να αναπτύξει αντισώματα, αντί να ενδώσω στην παρόρμηση που είχα, σε κάποιες στιγμές απόγνωσης, να τον κρατήσω φυλακισμένο στο σπίτι μέχρι να πάει φαντάρος.
Όπως το ανοσοποιητικό σύστημα ενός παιδιού έτσι και η ψυχική υγεία του είναι σημαντικό να έρχεται αντιμέτωπη με μικρές, καθημερινές προκλήσεις που τη βοηθούν να δυναμώνει μέρα με τη μέρα. Αυτή είναι η ιδέα του λεγόμενου «antifragile parenting», ενός τρόπου ανατροφής που δεν κρατάει τα παιδιά μέσα σε ένα χρυσό κλουβί – προστατευμένα, όπως νομίζουμε, αλλά στην πραγματικότητα εκτεθειμένα σε ένα πλήθος κινδύνων στο μέλλον. Ο όρος προήλθε από το βιβλίο «Antifragile» (2012) του Nassim Nicholas Taleb, όπου ο συγγραφέας τον είχε χρησιμοποιήσει για να περιγράψει πώς τα πιο επιτυχημένα κοινωνικο-οικονομικά μοντέλα αναπτύσσονται μέσα από τις αντιξοότητες.
Στην περίπτωση της παιδοψυχολογίας, συγκεκριμένα, οι ειδικοί μάς υπενθυμίζουν ότι όταν γινόμαστε υπερπροστατευτικοί απέναντι στα παιδιά μας, για παράδειγμα δεν τα αφήνουμε να σκαρφαλώνουν σε δέντρα ή τούς λύνουμε τα μαθηματικά προβλήματα, στην πραγματικότητα τα κάνουμε πιο ευάλωτα και τα ευνουχίζουμε, συναισθηματικά και νοητικά. Ειδικά στον σύγχρονο κόσμο -«που αλλάζει διαρκώς και που τα εμπόδιά του εξελίσσονται διαρκώς» σύμφωνα με την καθηγήτρια Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης Tracy Dennis-Tiwary, Ph.D.-ανάμεσα στις πολυτιμότερες δεξιότητες είναι η ψυχική ανθεκτικότητα και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Αυτές ακριβώς που δεν αφήνουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν όταν πέφτουμε στην παγίδα του helicopter parenting και δεν απομακρυνόμαστε από κοντά τους 24 ώρες το 24ωρο.
Διαβάστε επίσης: Μήπως είστε κι εσείς συνεχώς πάνω από το παιδί σας σαν γονείς-«ελικόπτερα»;
Δεν εννοούμε φυσικά να τα αφήσουμε να εκτεθούν σε θανάσιμους κινδύνους ή σε τραυματικά γεγονότα, π.χ. σχολικού εκφοβισμού, που θα συζητούν σε είκοσι χρόνια με τον ψυχοθεραπευτή τους, αλλά να τους επιτρέψουμε να αντιμετωπίσουν ακίνδυνες προκλήσεις όπως το πρωινό ντύσιμο και το στρώσιμο του κρεβατιού, τα μικρότερα, μια απαιτητική σχολική εργασία ή το ενδεχόμενο της αποτυχίας σε έναν αθλητικό αγώνα, τα μεγαλύτερα. Με τον ίδιο τρόπο που για να χτίσουν ανοσοποιητικό δεν θα τα φέρναμε σκόπιμα σε επαφή με κάποιον που ξέρουμε ότι νοσεί από ιλαρά αλλά τούς κάνουμε το εμβόλιο. Το ζητούμενο είναι η ισορροπία.
«Θυμάμαι να τσακώνομαι με τους κολλητούς μου, συχνά με φωνές, βρισιές, ακόμα και σπρωξίματα» σχολιάζει σχετικά ο Steve Baskin, δημιουργός των αμερικανικών κατασκηνώσεων Camp Champions και του ιστολογίου Ψυχολογίας S'mores and More. «Όταν το είπα στη μητέρα μου σοφά απάντησε: “Λυπάμαι γι’ αυτό. Είμαι σίγουρη ότι νιώθεις στεναχωρημένος και θυμωμένος. Αλλά ξέρω ότι μπορείς να το λύσεις. Πες μου τελικά τι θα κάνεις γι’ αυτό”. Κάποιες φορές κατάλαβα ότι έπρεπε να ζητήσω συγγνώμη. Άλλες έμαθα ότι άξιζα εγώ μια συγγνώμη και την περίμενα. Συνήθως όμως αποφασίζαμε με τους φίλους μου ότι ήταν προτιμότερο να έχουμε μια παρέα για παιχνίδι αντί να διαιωνίζουμε τις κόντρες μας, οπότε καταλήγαμε σε κάποιον λογικό διακανονισμό. Οι δεξιότητες που έμαθα σε εκείνους τους καβγάδες χρησιμεύουν και στην ενήλικη ζωή μου».
