*Από την παιδίατρο Μαριαλένα Κυριακάκου
Διανύοντας τη χειμερινή περίοδο, η οποία φέτος χαρακτηρίζεται από μεγάλη έξαρση ιώσεων, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της γρίπης και πολλών αναπνευστικών λοιμώξεων είναι ο βήχας. Οι γονείς σίγουρα νιώθουν άγχος βλέποντας το παιδί τους να βήχει πολλές φορές έντονα και ταυτόχρονα φόβο και πανικό για το πώς μπορούν να το ανακουφίσουν. Στο σημείο αυτό, ωστόσο, θα πρέπει να γίνει γνωστό και κατανοητό πως πίσω από το σύμπτωμα «βήχας», υπάρχουν διαφορετικοί τύποι που απαιτούν συγκεκριμένους χειρισμούς. Στο παρόν άρθρο γίνεται μια προσπάθεια «αποκωδικοποίησης» των διαφορετικών τύπων, ώστε οι γονείς να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι για την αντιμετώπισή τους.
Τι είναι ο βήχας;
Η εκδήλωση του βήχα αποτελεί ένα φυσιολογικό αντανακλαστικό του ανοσοποιητικού συστήματος, με σκοπό να «ανοίξει» η αναπνευστική οδός και οι αεραγωγοί (όπως ο φάρυγγας, ο λάρυγγας, η τραχεία, οι βρόγχοι και οι πνεύμονες). Οι αεροφόροι οδοί καλύπτονται εσωτερικά από βλεφαριδοφόρο επιθήλιο, το οποίο καλύπτεται από βλέννα, προκειμένου να «παγιδεύεται» οτιδήποτε μπορεί να περάσει και να φτάσει στους πνεύμονες. Στην περίπτωση που ένα παιδί νοσεί λόγω κάποιας μικροβιακής λοίμωξης, παράγεται περισσότερη βλέννα. Έτσι, ο βήχας που εκδηλώνεται αποσκοπεί στην απομάκρυνση της περίσσειας βλέννας.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Αλλεργικού Άσθματος και Κλινικής Ανοσολογίας, ο μέσος όρος των αναπνευστικών λοιμώξεων που μπορεί να εκδηλώσει ένα υγιές παιδί είναι 8-10 ανά έτος, ενώ το 50% των παιδιών θα βήχει για περίπου 1 εβδομάδα, ενώ το 10-20% θα συνεχίσει να εκδηλώνει βήχα για πάνω από 3 εβδομάδες.
Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι βήχα;
Ο βήχας διακρίνεται στον παραγωγικό, τον παροξυσμικό, τον νυχτερινό και τον επίμονο βήχα. Η διάκριση των τύπων αυτών γίνεται βάσει της αιτιολογίας τους κυρίως, που προκαλεί τον βήχα.
Τι σημαίνει «παραγωγικός» βήχας;
Ο παραγωγικός βήχας συνδέεται με το κοινό κρυολόγημα και επιδεινώνεται το βράδυ όταν το παιδί πέσει για ύπνο λόγω συσσώρευσης εκκρίσεων. Όταν ο παραγωγικός βήχας εκδηλώνεται με εκπνευστικό συριγμό, αυτό υποδηλώνει μερική απόφραξη των κατώτερων αναπνευστικών οδών, όπως μπορεί να συμβαίνει στην περίπτωση του άσθματος ή της βρογχιολίτιδας.
Τι σημαίνει «παροξυσμικός» βήχας;
Κατά τη διάρκειά του το παιδί εισπνέει και στη συνέχεια, κατά την εκπνοή, αρχίζει να βήχει έντονα και συνεχόμενα. Λόγω της προσπάθειας που καταβάλλει, μπορεί να κοκκινίσουν τα μάτια του, ενώ μπορεί να φτάσει σε σημείο που μαυρίζει το πρόσωπό του. Ο παροξυσμικός βήχας μπορεί να προέρχεται και από κάποιο αντικείμενο το οποίο κατάπιε το παιδί. Σε γενικές γραμμές, ο παροξυσμικός βήχας απαιτεί άμεση επίσκεψη στον παιδίατρο, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αποτελεί ένδειξη για παρουσία κοκκύτη.
Τι σημαίνει «νυχτερινός» βήχας;
Όταν το παιδί έχει ρινική καταρροή ως σύμπτωμα του κοινού κρυολογήματος, τότε οι εκκρίσεις κυλούν προς τον φάρυγγα, με αποτέλεσμα να προκαλείται βήχας. Επιπρόσθετα, όταν η μύτη είναι κλειστή, το παιδί αναγκάζεται να πάρει ανάσα από το στόμα, με αποτέλεσμα να ξηραίνεται ο φάρυγγας και να εκδηλώνεται ο βήχας. Σε κάποιες περιπτώσεις παιδιών που εκδηλώνουν βήχα κατά τη διάρκεια της νύχτας, αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη για παρουσία άσθματος.
Τι σημαίνει «επίμονος» βήχας;
Πρόκειται για μια μορφή βήχα που διαρκεί περισσότερο από 3 εβδομάδες, σε αντίθεση με το κοινό κρυολόγημα, και μπορεί να υποδηλώνει άλλες ασθένειες όπως άσθμα, αλλεργία και ιγμορίτιδα.
Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν το παιδί τους που βήχει;
Λαμβάνοντας υπόψη πως οι αιτίες που προκαλούν τον βήχα είναι πολλές και διαφορετικές, οι γονείς δεν θα πρέπει να προχωρούν στη χορήγηση κανενός είδους φαρμάκου, εάν πρώτα δεν συμβουλευτούν τον παιδίατρό τους. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί πως δεν απαιτούν όλες οι μορφές βήχα κάποια θεραπεία, για παράδειγμα, ο βήχας του κοινού κρυολογήματος δεν απαιτεί κάποια θεραπεία.
Μία πολύ καλή συμβουλή για την αντιμετώπιση του βήχα είναι η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υγρών, ώστε η βλέννα να αποκτά πιο ρευστή μορφή και να αποβάλλεται πιο εύκολα από τον οργανισμό, καθώς και οι σωστές ρινοπλύσεις. Στην περίπτωση που το παιδί πάσχει από άσθμα θα πρέπει να γίνεται έγκαιρη έναρξη θεραπείας με βρογχοδιασταλτικά και κορτιζόνη. Επιπρόσθετα, ο χώρος που περνά το παιδί τις περισσότερες ώρες θα πρέπει να έχει υγρή ατμόσφαιρα. Ένας παράγοντας που μπορεί να επιβαρύνει σημαντικά τον βήχα του παιδιού είναι ο καπνός του τσιγάρου και για τον λόγο αυτό συνιστάται η αποφυγή του καπνίσματος μέσα στο σπίτι.
Πότε πρέπει να επικοινωνούν άμεσα με τον παιδίατρο;
Οι γονείς θα πρέπει να έρθουν σε άμεση επικοινωνία με τον παιδίατρο εάν πρόκειται για βρέφος < 3 μηνών και έχει βήχα ο οποίος συνοδεύεται με πυρετό. Επιπλέον ιατρική συμβουλή είναι απαραίτητη στις περιπτώσεις που ο βήχας συνοδεύεται με κυανωτικό επεισόδιο, το παιδί παρουσιάζει σημάδια αφυδάτωσης, έχει πόνο στο στήθος, έχει γρήγορο ρυθμό αναπνοής ή όταν βήχει κάνει εμετό.
*Ευχαριστούμε την Dr.Μαριαλένα Κυριακάκου, MD,PhD, Παιδίατρο και Διδάκτορα Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών για τις συμβουλές
