Δεν υπάρχει πιο σπαρακτική στιγμή από εκείνη που σε πλησιάζει το τρίχρονο παιδί σού και σου λέει: «Μαμά, φοβάμαι!». Ακόμα και αν η πηγή του φόβου του είναι κάτι τόσο «αστείο» όσο ο σκύλος του γείτονα, στο προσωπάκι του βλέπεις να ζωγραφίζεται αληθινή αγωνία ενώ εσύ αναρωτιέσαι τι μπορείς να κάνεις για να το ηρεμήσεις. Σε πρώτη φάση, μπορείς να καθησυχάσεις τον εαυτό σου ότι κάποιοι φόβοι, σύμφωνα με μελέτες, είναι έμφυτοι ακόμα και σε βρέφη. Καθώς όμως ένα παιδί μεγαλώνει, μεγαλώνει και η φαντασία του γιγαντώνοντας και πολλαπλασιάζοντάς τους. Τι φοβάται λοιπόν συνήθως ένα τρίχρονο;
Το σκοτάδι. Η αίσθηση ότι δεν μπορεί να το ελέγξει επιδεινώνει το φόβο του, γι’ αυτό «επιτρέψτε στα παιδιά σας να ελέγχουν την ποσότητα φωτός που θα έχουν όταν πηγαίνουν για ύπνο και με την πάροδο του χρόνου μειώστε τη» συμβουλεύει η Dr. Ayelet Talmi, διευθύντρια του τμήματος ανάπτυξης του Παίδων στο Ντένβερ. Βγείτε, επίσης, μια βόλτα παρέα όταν έχει νυχτώσει και συζητήστε για όλα τα συναρπαστικά πράγματα που μπορείτε να δείτε όταν είναι σκοτεινά. Υπάρχουν πολλά παιδικά βιβλία που βοηθούν τα παιδιά να διαχειριστούν το φόβο τους για το σκοτάδι, όπως το υπέροχο «Ένα φως για τη νύχτα» της Marie Voigt (εκδ. Ίκαρος).
Τα τέρατα. Η αχαλίνωτη φαντασία του μπορεί να τα «τοποθετήσει» κάτω από το κρεβάτι, μέσα στην ντουλάπα ή στη γωνιά του δρόμου. Μην υποτιμήσετε το φόβο του: δείξτε στο νήπιο ότι τον παίρνετε στα σοβαρά και ελέγξτε παρέα όλες τις «ύποπτες» κρυψώνες. Η Dr. Talmi συμβουλεύει να δημιουργήσετε μια ιστορία: για παράδειγμα να γεμίσετε με νερό ένα μπουκάλι με dispenser και να ψεκάζετε με αυτό το δωμάτιό του, ώστε «να διώχνει όλα τα τέρατα». Ένα άλλο παιχνίδι που μπορείτε να επιστρατεύσετε; Να τοποθετήσετε στην πόρτα του μια πινακίδα που θα γράφει «Δεν επιτρέπεται η είσοδος σε τέρατα».
Οι καταιγίδες. Ειδικά όταν συνοδεύονται από αστραπές και βροντές, μπορεί να γίνουν πηγή έντονου στρες για το παιδί. Ο ιδανικός τρόπος να το βοηθήσετε να διαχειριστεί το φόβο του είναι να αψηφήσετε και εσείς ό,τι θεωρείται κακοκαιρία. «Παίξτε έξω σε διάφορες συνθήκες, είτε έχει δυνατό αέρα είτε ο καιρός είναι βροχερός» εξηγεί η ειδικός.
Οι άγνωστοι. Ο συγκεκριμένος φόβος είναι απόλυτα λογικός: Ούτως ή άλλως τα παιδιά δεν πρέπει να εμπιστεύονται τυφλά τους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν. Τα προβλήματα αρχίζουν όταν ένα μικρό παιδί φοβάται τους δικούς σας φίλους και συγγενείς που δεν συναντά συχνά. «Δώστε του τον χρόνο να εξοικειωθεί μαζί τους». Μιλήστε στον γνωστό σας για τα αγαπημένα παιχνίδια και ενδιαφέροντα του παιδιού σας, τα οποία μπορεί να επιστρατεύσει για να κερδίσει, χωρίς πίεση, την εμπιστοσύνη του.
Οι γιατροί. Είναι πολύ συνηθισμένο για ένα νήπιο να φοβάται τους γιατρούς, καθώς πιθανότατα έχει συνδέσει το ιατρείο με επώδυνες διαδικασίες. Πριν από μια ιατρική επίσκεψη, φροντίστε να είστε ειλικρινείς με το παιδί, ενημερώνοντάς το για τη διαδικασία που θα ακολουθήσει (αν πρόκειται να νιώσει ένα «τσιμπηματάκι» από το εμβόλιο, μην του το κρύψετε) και, στο τέλος, επαινέστε το που ήταν τόσο «θαρραλέο» και «δυνατό». Στην αίθουσα αναμονής, για να ελαχιστοποιήσετε το άγχος του μπορείτε να του διαβάσετε ένα παραμύθι ή να τραγουδήσετε παρέα.
Το άγχος αποχωρισμού. Προκαλείται, ουσιαστικά, από το φόβο του νηπίου ότι η μαμά δεν θα ξαναγυρίσει. Το μυστικό για να το αντιμετωπίσετε είναι μια υγιής ρουτίνα αποχαιρετισμού. «Πάντα αφήστε το παιδί σας σε ένα έμπιστο και οικείο πρόσωπο και διατηρήστε μια σύντομη ρουτίνα, λέγοντάς του π.χ. “γεια, σε λίγες ώρες θα είμαστε πάλι μαζί”» συνιστά η Dr. Talmi. Ποτέ μη φεύγετε στα κρυφά (έτσι διαταράσσετε την εμπιστοσύνη του) και, από τη στιγμή που θα έχετε διασχίσει το κατώφλι της εξόδου, αποφύγετε να ξαναμπείτε στο σπίτι, καθώς θα διακόψετε τη διαδικασία συναισθηματικής μετάβασης για το παιδί.
Από τη Γεωργία Καρκάνη
