Γράφει η Τζέσικα Αρδίτη, Παιδοενδοκρινολόγος*, Επιστημονικός Συνεργάτης, Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Τι είναι η παιδική παχυσαρκία; Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια νόσος. Η διάγνωση της παιδικής παχυσαρκίας γίνεται με τον υπολογισμό του δείκτη μάζας σώματος (στα αγγλικά: body mass index,BMI). Ο φυσιολογικός δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) μεταβάλλεται ανάλογα με την ηλικία και το φύλο, συνεπώς είναι σημαντικό ο ιατρός να τον υπολογίσει και να τον βάλει στην καμπύλη του ΔΜΣ του παιδιού. Αν ο ΔΜΣ είναι πιο ψηλός από το 85% των παιδιών του ίδιου φύλου και της ίδιας ηλικίας, τότε το παιδί είναι υπέρβαρο. Σε περίπτωση όμως που είναι πάνω από το 95% των παιδιών του ίδιου φύλου και της ίδιας ηλικίας, τότε το παιδί πάσχει από παχυσαρκία.
Γιατί πρέπει να μας ανησυχεί η παιδική παχυσαρκία; Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία αυξάνουν τις πιθανότητες σοβαρών επιπλοκών στην υγεία. Επιπλοκές όπως ο διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση και η υπερχοληστερολαιμία μπορούν να ξεκινήσουν ακόμα και στην παιδική ηλικία!
Επιπλοκές:
- Παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή (το 80% των παχύσαρκων παιδιών 10-15 ετών θα παραμείνουν παχύσαρκοι ενήλικες)
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
- Υπέρταση
- Υπερχοληστερολαιμία
- Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο
- Διαβήτης κύησης
- Αποφρακτική άπνοια
- Ηπατική νόσος
- Αρθρίτιδα
- Καρκίνος
Η παχυσαρκία μπορεί ακόμα να αυξήσει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
Τι προκαλεί την παχυσαρκία; Η παχυσαρκία είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα και όχι απλά ένα θέμα θέλησης ή αυτοελέγχου. Γενικότερα, είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής κατανάλωσης τροφών, ανεπαρκούς σωματικής άσκησης, αλλά και της γενετικής προδιάθεσης του κάθε ατόμου. Επιπλέον, ένα παιδί μπορεί να πάσχει από κάποια συγκεκριμένη γενετική κατάσταση που οδηγεί στην παχυσαρκία. Πιο σπάνια όμως μπορεί να προέλθει και από άλλες αιτίες όπως ενδοκρινολογικά νοσήματα, π.χ. υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing.
Πώς αντιμετωπίζουμε την παιδική παχυσαρκία και τους παράγοντες που επηρεάζουν το βάρος του παιδιού;
1.Αναγνώριση του προβλήματος: Όσο πιο νωρίς αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του αυξημένου βάρους και της παχυσαρκίας, τόσο πιο εύκολα και καλά θα είναι τα αποτελέσματα, ασχέτως της αιτίας. Ακόμα και αν οφείλεται σε γενετικό σύνδρομο, μπορούμε να μειώσουμε ή να προλάβουμε το πρόβλημα. Έτσι, είναι σημαντικό να γίνει η διερεύνηση της αιτίας του αυξημένου βάρους/παχυσαρκίας για να συσταθεί και η καταλληλότερη αντιμετώπιση.
2. Πρόληψη και αντιμετώπιση πάνε χέρι χέρι. Ο στόχος είναι να βοηθήσουμε το παιδί να αποκτήσει υγιεινές συνήθειες ζωής (μαζί με όλη την οικογένειά του):
- Θηλασμός για, ιδανικά, περισσότερους από 6 μήνες. Τα βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά για 3 με 5 μήνες έχουν 35% λιγότερες πιθανότητες να είναι παχύσαρκα στην έναρξη του σχολείου.
- Σωστές ποσότητες φαγητού.
- Αποφυγή συχνής πρόσληψης τροφών υπερβολικά πλούσιων σε θερμίδες και λίπος (γλυκά, σουβλάκια, πατατάκια κ.ά.).
- Φρούτα και λαχανικά καθημερινά.
- Σταθερά ωράρια γεύματος, όχι τσιμπολόγημα.
- Συστηματική σωματική άσκηση που το ευχαριστεί και σωστές συνήθειες, π.χ. να χρησιμοποιεί σκάλες, να πηγαίνει με τα πόδια στο σχολείο/φροντιστήριο κτλ.
- Περιορισμός του χρόνου μπροστά από οθόνες.
- Σταθερό πρόγραμμα ύπνου. Τα παιδιά που κοιμούνται αργά έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αυξήσουν το βάρος τους.
-Η ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού κατά τη διάρκεια της προσπάθειας για απώλεια βάρους είναι συχνά καθοριστική. Ξέρουμε επίσης ότι κάποιες αρνητικές εμπειρίες μπορεί να οδηγήσουν ένα παιδί στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας, με αποτέλεσμα η αντιμετώπισή τους να είναι πρωταρχική.
-Εκτός από τις αλλαγές στην καθημερινότητα του παιδιού, θα πρέπει να μελετηθεί με προσοχή η κάθε περίπτωση με τον θεράποντα ενδοκρινολόγο, ώστε να συζητηθεί η πιθανή φαρμακευτική παρέμβαση σε συγκεκριμένες διαγνώσεις ή όταν υπάρχουν συννοσηρότητες (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης).
-Η χειρουργική παρέμβαση αφορά μόνο πολύ σοβαρές καταστάσεις μεγάλων εφήβων.
*Ο παιδοενδοκρινολόγος βοηθά στην εκτίμηση της αιτίας της παχυσαρκίας και των πιθανών επιπλοκών, καθοδηγεί την αντιμετώπιση και παρακολουθεί τη θεραπεία της.
Διαβάστε αυτό και πολλά ακόμα άρθρα στο νέο τεύχος του BOOM που μπορείτε να διαβάσετε online πατώντας στο εξώφυλλο!
