Το φθινόπωρο είναι εδώ και, όπως κάθε χρόνο, έχει φέρει μαζί του αρκετές ιώσεις -πολλές από αυτές συνοδεύονται από επίμονο βήχα μάλιστα- με αποτέλεσμα οι γονείς να αναζητούν αποτελεσματικούς τρόπους για να βοηθήσουν τα παιδιά τους. Η Αθανασία Λαΐου, φυσικοθεραπεύτρια MSc και Επιστημονικά Υπεύθυνη του «Πρότυπου Αναπνευστικού Κέντρου», μας εξηγεί τι είναι η αναπνευστική φυσικοθεραπεία, πότε ενδείκνυται και πώς μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της αναπνοής και της συνολικής υγείας των παιδιών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Παιδιά & οθόνες | Τι λέει ο «κανόνας 20/20» για την προστασία των ματιών
Κυρία Λαΐου, τι είναι η αναπνευστική φυσικοθεραπεία για παιδιά και με ποιον τρόπο μπορεί να τα βοηθήσει;
Η αναπνευστική φυσικοθεραπεία είναι ο φυσικός τρόπος να βγάλουμε τα φλέγματα από τα παιδιά μετά από μια αναπνευστική λοίμωξη, καθώς βοηθά τα μικρά μας να αναπνέουν καλύτερα αλλά και να αποφεύγονται οι επιπλοκές. Έχει σημασία να αναφέρουμε ότι κατά τη διάρκεια μια αναπνευστικής λοίμωξης μπορεί να εμφανιστεί συσσώρευση των εκκρίσεων, το παιδί να βήχει πολύ και να δυσκολεύεται να βγάλει τα φλέγματά του. Με την αναπνευστική φυσικοθεραπεία – με ειδικές κινήσεις-θέσεις-εξαρτήματα και, φυσικά, παιχνίδια-, θα βοηθήσουμε το παιδί να βγάλει πιο εύκολα τα φλέγματά του για να μην παίρνει συχνά αντιβιώσεις.
Σε ποια παιδιά απευθύνεται η αναπνευστική φυσικοθεραπεία;
Η αναπνευστική φυσικοθεραπεία απευθύνεται σε βρέφη και παιδιά με αναπνευστικές, νευρομυϊκές και καρδιαγγειακές παθήσεις. Επιλέγεται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, τη λοίμωξη και την πάθηση και εφαρμόζεται σε παιδιά που αντιμετωπίζουν συχνές λοιμώξεις του κατωτέρου αναπνευστικού ή που βήχουν πολύ συχνά (χρόνιες βρογχίτιδες).
Ενδεικτικά, στον παιδιατρικό ασθενή επεμβαίνουμε σε παθήσεις λόγω πρόωρου τοκετού, σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, διάμεσες πνευμονοπάθειες σε παιδιά, παιδικό άσθμα, βρογχοπνευμονία, πνευμονία, λοιμώξεις αναπνευστικού, κυστική ίνωση, σύνδρομο δυσκίνητων κροσσών, μυοπάθειες-μυασθένειες και σύνδρομα με νευρολογικά ελλείμματα.
Ποιες υπηρεσίες παρέχονται για παιδιά στο Πρότυπο Αναπνευστικό Κέντρο;
Η αναπνευστική φυσικοθεραπεία ξεκινά με την αξιολόγηση του παιδιού, βάσει διαγνωστικών δοκιμασιών και εξετάσεων του αναπνευστικού συστήματος και την ενημέρωση και εκπαίδευση των γονέων για το πρόγραμμα. Εφαρμόζεται παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή που έχει δοθεί από τον θεράποντα ιατρό και το πρόγραμμα πρέπει να είναι πάντοτε εξατομικευμένο. Στο «Πρότυπο Αναπνευστικό Κέντρο» υπάρχει και διεπιστημονική ομάδα με διατροφολόγο και ψυχολόγο για τη στήριξη τόσο του παιδιού όσο και ολόκληρης της οικογένειας, καθώς όλες οι θεραπείες μας έχουν ολιστική προσέγγιση.
Ποια είναι τα οφέλη της αναπνευστικής φυσικοθεραπείας για την αναπνευστική υγεία ενός παιδιού;
Τα οφέλη της της παιδιατρικής αναπνευστικής φυσικοθεραπείας είναι η πρόληψη της πνευμονικής νόσου και του καλύτερου αερισμού των πνευμόνων. Με τις σωστές ασκήσεις μειώνουμε τη συχνότητα της φαρμακευτικής αγωγής ή -ακόμα καλύτερα- τη γλιτώνουμε. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η παρατεταμένη χρήση αντιβιοτικών λόγω φλεγμάτων που παραμένουν στους αεραγωγούς. Αυτό συμβάλλει μακροπρόθεσμα στη βελτίωση της συνολικής υγείας του παιδιού και στη μείωση των υποτροπιαζουσών λοιμώξεων του αναπνευστικού. Είναι σημαντικό να υπάρχει πάντα στενή συνεργασία με τον παιδίατρο και τον παιδοπνευμονολόγο, ώστε η φαρμακευτική αγωγή και ιδιαίτερα η αντιβίωση να χορηγείται μόνο όταν πραγματικά χρειάζεται.
Όταν, μετά από μια ίωση, τα παιδιά εξακολουθούν να έχουν παραγωγικό βήχα, λέμε συχνά πως τα φλέγματα «θα περάσουν μόνα τους». Πότε πρέπει να ανησυχήσουν οι γονείς;
Τα φλέγματα ΔΕΝ «θα περάσουν μόνα τους»! Είναι λογικό μετά από μια αναπνευστική λοίμωξη το παιδί να βήχει για κάποιες ημέρες (μέχρι 3 εβδομάδες) με παραγωγικό βήχα και να πω την αλήθεια είναι θεμιτό να βήχει, γιατί ο βήχας είναι ο «μηχανισμός» για να βγουν τα φλέγματα. Οι γονείς όμως θα πρέπει να απευθυνθούν στον παιδίατρο ή στον παιδοπνευμονολόγο όταν παρατηρούν:
- Επανεμφάνιση πυρετού μετά από αρχική ύφεση.
- Δύσπνοια, ταχύπνοια ή «τραβήγματα» στο στήθος κατά την αναπνοή.
- Κόπωση, υπνηλία ή απώλεια όρεξης.
- Πολύ πυκνά ή πρασινοκίτρινα φλέγματα που δεν μειώνονται.
- Συριγμό (σφύριγμα) ή επίμονο «βαθύ» βήχα, ειδικά τη νύχτα.
- Βήχα που διαρκεί πάνω από 3 εβδομάδες χωρίς βελτίωση.
Στη συνέχεια, γίνεται παραπομπή στο «Πρότυπο Αναπνευστικό Κέντρο» από τον ιατρό για να διαχειριστούμε την απομάκρυνση των φλεγμάτων.
Πολλές από τις ασκήσεις που χρησιμοποιείτε στα παιδιά έχουν τη μορφή παιχνιδιού. Μπορείτε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα; Μπορούν οι γονείς να εκπαιδευτούν ώστε να επαναλαμβάνουν τις ασκήσεις αυτές και στο σπίτι;
Ναι, εννοείται! Μπορούμε να κάνουμε εύκολες και διασκεδαστικές ασκήσεις για ενδυνάμωση των αναπνευστικών μυών.
Βάζουμε το παιδί:
- Να φουσκώνει μπαλόνια διαφορετικά σε σχήμα και σε είδος (ακόμα και η προσπάθεια μετράει!)
- Να φυσάει ανεμόμυλους
- Να φυσάει με επιστόμιο
- Να κάνει φυσαλίδες σε ένα μπουκάλι ή και λεκάνη με διαφορετικά καλαμάκια σε μήκος και διάμετρο.
Επίσης, κατά τη διάρκεια των ασκήσεων μπορούμε να πετύχουμε τη βελτίωση της αερόβιας ικανότητας του παιδιού, προτρέποντάς το:
- Να χοροπηδάει σε τραμπολίνο (10 λεπτά τουλάχιστον)
- Να πηδάει σχοινάκι (10 λεπτά τουλάχιστον)
- Να περπατάει με τα χέρια
- Να κάνει ταλαντώσεις πάνω σε μπάλα (60 με 70 cm διάμετρο) και να τραγουδάει ταυτόχρονα (10 λεπτά τουλάχιστον).
Τέλος, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε το παιδί να κάνει «χνωτίσματα» σε συνδυασμό με βήχα για τυχόν κινητοποίηση και αποβολή εκκρίσεων, αν υπάρχουν, καθώς επίσης και να χρησιμοποιεί καθρέπτη, να κάνει «χνωτίσματα» και ταυτόχρονα να βγάζει ήχους, όπως «ΧΑ, ΧΟΥ, ΧΙ, ΧΟ». Κατ' αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνουμε πρόληψη και ταυτόχρονα ενδυνάμωση των αναπνευστικών μυών. Γενικά, είναι πολύ καλό να ενθαρρύνουμε τα παιδιά σε κάθε είδους φυσική δραστηριότητα, με σκοπό την ενίσχυση του αναπνευστικού συστήματός τους.
Όπως μας είπατε και προηγουμένως, στο Πρότυπο Αναπνευστικό Κέντρο έχετε δημιουργήσει μια διεπιστημονική ομάδα, με διατροφολόγο και ψυχολόγο. Πόσο σημαντική είναι η διατροφή και η ψυχολογία για τον ασθενή, τελικά;
Η αναπνοή δεν εξαρτάται μόνο από τους πνεύμονες ή τους μυς, αλλά και από το σώμα και το μυαλό συνολικά. Η διατροφή και η ψυχολογία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πορεία κάθε αναπνευστικού ασθενή, είτε πρόκειται για παιδί είτε για ενήλικα. Ας το αναλύσουμε για να γίνει πιο κατανοητό.
1. Η σημασία της διατροφής
Η σωστή διατροφή επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος. Όταν η διατροφή είναι ισορροπημένη:
- Οι αναπνευστικοί μύες (διάφραγμα, μεσοπλεύριοι) έχουν την ενέργεια και τη δύναμη να λειτουργούν σωστά.
- Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο ανθεκτικό σε λοιμώξεις.
- Το σωματικό βάρος διατηρείται υγιές, γιατί τόσο η υπερβολική παχυσαρκία όσο και η υποθρεψία δυσκολεύουν την αναπνοή.
2. Ο ρόλος της ψυχολογίας
Η αναπνοή είναι στενά συνδεδεμένη με την ψυχολογική κατάσταση. Με λίγα λόγια, το άγχος, ο φόβος ή η θλίψη αλλάζουν τον ρυθμό και τη λειτουργία της αναπνοής.
Πώς επηρεάζει η ψυχολογία:
- Το άγχος προκαλεί ρηχές, γρήγορες αναπνοές (υπεραερισμό).
- Η κατάθλιψη μειώνει τη διάθεση για άσκηση και αυτοφροντίδα, κάτι που παρατηρούμε σε χρόνιους αναπνευστικούς ασθενείς.
- Ο φόβος για δύσπνοια κάνει τον ασθενή να περιορίζει την προσπάθεια ή τις ασκήσεις φυσικοθεραπείας.
Όταν υποστηρίζεται η ψυχολογία:
- Ο ασθενής αναπνέει πιο ομαλά και συνειδητά.
- Συμμετέχει πιο ενεργά στη θεραπεία και στη φυσικοθεραπεία.
- Νιώθει έλεγχο και αυτοπεποίθηση, που μειώνουν τα επεισόδια δύσπνοιας.
Τώρα που έχουμε μπει «στην εποχή των ιώσεων», έχετε να δώσετε μερικές πρακτικές συμβουλές στους γονείς;
Είναι η πιο συχνή ερώτηση που έχουμε αυτήν την εποχή, και αξίζει να δώσουμε απλές, εφαρμόσιμες οδηγίες που βοηθούν πραγματικά τα παιδιά να περάσουν τις ιώσεις πιο ήπια και να αναρρώσουν γρηγορότερα!
Μπορούμε να ενισχύσουμε την άμυνα του οργανισμού του παιδιού με:
- Πλούσια διατροφή με φρούτα, λαχανικά και καλά λιπαρά (ψάρι, ελαιόλαδο, ξηροί καρποί).
- Καλή ενυδάτωση για να παραμένουν οι εκκρίσεις πιο ρευστές και να αποβάλλονται εύκολα.
- Καθημερινή, ήπια άσκηση ή παιχνίδι σε καθαρό αέρα, για να «γυμνάζονται» οι πνεύμονες.
Δημιουργήστε μία ρουτίνα καθαρού αναπνευστικού του παιδιού με:
- Καλό καθάρισμα της μύτης με φυσιολογικό ορό για ρινική καθαριότητα, ειδικά σε μικρά παιδιά.
- Συχνό πλύσιμο χεριών πριν από το φαγητό και μετά το σχολείο.
- Αναπνευστικές ασκήσεις για πρόληψη και ενδυνάμωση αναπνευστικών μυών.
- Διατήρηση υγρασίας 40-60% στο δωμάτιο, ειδικά με θέρμανση.
Αλήθεια, πώς και γιατί αποφασίσατε να ειδικευτείτε στην παιδιατρική φυσικοθεραπεία;
Γιατί πάντα με συγκινούσαν ο τρόπος που τα παιδιά αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες, όπως επίσης με συγκινούσε και η απίστευτη προσαρμοστικότητά τους σε συνδυασμό με ένα μεγάλο χαμόγελο δίνοντάς τους μόνο ένα μπαλόνι ή ένα αυτοκόλλητο! Η δουλειά αυτή δεν είναι απλώς θεραπεία, είναι επικοινωνία, παιχνίδι και δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης τόσο με το παιδί όσο και με την οικογένεια. Μου αρέσει που κάθε παιδί είναι μοναδικό, και η φυσικοθεραπεία χρειάζεται να προσαρμόζεται στη δική του προσωπικότητα, στις ανάγκες και στις δυνατότητές του πάντα σε συνεννόηση με την οικογένεια! Ιδιαίτερα στους τομείς της αναπνευστικής και νευρομυϊκής αποκατάστασης, νιώθω ότι μπορώ πραγματικά να βελτιώσω την καθημερινότητα του παιδιού και της οικογένειάς του άμεσα. Η σωστή ανάσα είναι το πρώτο βήμα για ποιότητα ζωής!
Τι σας έχει διδάξει ως τώρα η επιστήμη σας;
Υπομονή, ενσυναίσθηση και τη χαρά της προόδου. Κάθε χαμόγελο, κάθε βαθιά ανάσα ενός παιδιού μετά από θεραπεία είναι για μένα η μεγαλύτερη ανταμοιβή.
Λαΐου Αθανασία
Φυσικοθεραπεύτρια MSc
Επιστημονικά Υπεύθυνη του «Πρότυπου Αναπνευστικού Κέντρου»
